Năm
1979 khi Trung Cộng tiến quân đánh chiếm các tỉnh miền Bắc, tù
chúng tôi được chuyển trại về căn cứ Ái Tử - Một căn cứ cũ của
Quân đội Hoa Kỳ và VNCH.
Trước đó chúng
tôi đi qua các trại, các công tŕnh lao động tại Nghệ An, Hà
Tĩnh, Khe Sanh, Cồn Tiên, thuộc QK4 CS, công tŕnh Bara Đô Lương.
Phá rừng làm ḷng hồ sông Mực của huyện Như Xuân tỉnh Thanh Hóa.
Công tŕnh nầy để giết chết tù chúng tôi mà không tốn một viên
đạn, phá một khu rừng bạt ngàn rộng lớn không có cơ giới, hoàn
toàn bằng sức người. Những cây gỗ như lim, gơ... ba người ôm
không hết mà chỉ dùng cưa cá mập, búa, ŕu, dao và những dụng cụ
thô sơ của thời tiền sử th́ làm sao mà không bị thương tật hay
chết chóc.
Khí hậu miền Bắc th́ khắc nghiệt, mưa phùn gió bấc, cứ 6, 8, 10,
12 người khiêng một cây gỗ rất nặng, té lên té xuống v́ trơn
trượt thêm vào lạnh và đói làm con người kiệt quệ. Thằng th́ phù
thủng, đứa sốt tê liệt, gẫy tay què chân, sốt rét rừng, ngộ độc
v́ ăn trái cây lạ. Sau nầy kinh nghiệm hễ trái cây nào chim
không ăn th́ chúng tôi không ăn. Rau tàu bay là món ăn thường
xuyên của chúng tôi độn thêm bobo, khoai, sắn
Lời hứa hẹn của quản giáo trại trưởng: “Các anh
cố gắng cải tạo tốt, học tập tốt sẽ sớm về đoàn tụ với gia đ́nh
để trở thành người công dân tốt” (!) Cái điệp khúc đó được nhai
đi nhai lại hằng ngày chán hơn bo bo.
Nhưng tôi thấy càng ở lâu “cải tạo” càng xấu đi,
học tập chính trị th́ không hiểu ǵ cả, lao động càng đi xuống,
trồng khoai sắn th́ trồng ngược, cắt tranh th́ độn với cỏ. Lâu
lâu kiểm điểm bị khép vào tội “phản động chống phá cách mạng” và
tôi nghĩ khó có cơ hội làm tốt để trở về miền Nam gặp lại gia
đ́nh
TĐ5/TQLC chúng tôi có Bùi Công Thành ĐĐ2, Khúc
Chánh Thời SQTT/TĐ, lúc nào chúng tôi cũng t́m cách ở gần nhau
chung một khối để dễ bàn tính chuyện vượt ngục
Khoảng thời gian nầy có một số bắt đầu vượt ngục,
v́ đă hơn 3 năm vẫn chưa được phóng thích. Mà đa số ở địa phương
Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng hầu như thoát được c̣n những người đi về
hướng Lào, Thái đều bị bắt trở lại. Trong số đó có TQLC Nguyễn
Quang Vinh TĐ2 - Hiện định cư ở Houston, TX, TQLC Lê Minh ĐĐT/ĐĐ4/TĐ7
trốn thoát được, riêng TQLC Trần Văn Loan ĐĐT/ĐĐ2/TĐ5 và một số
anh ở trại 1 th́ bị bắt trở lại, anh Loan hiện định cư San Jose,
Cali. Anh Minh c̣n ở lại VN v́ không có giấy ra trại.
Tôi, Thành và Thời tính vượt ngục đă lâu nhưng
chưa có cơ hội v́ lúc nầy vệ binh bám rất sát chúng tôi. Khi đi
lao động ngoài trại, nếu đi đường rừng tỷ lệ bị bắt rất cao bởi
v́ thiếu thực phẩm và phương tiện, như trường hợp anh Loan. Bất
ngờ Khúc Chánh Thời bị bệnh tiêu chảy kiết lỵ và từ chối không
tham gia v́ nếu tham gia sẽ bất lợi cho tôi và Thành trên đường
đi. Thành khai bệnh giả để được làm việc nhẹ trong trại, tôi xin
làm bích báo cho trại. Anh tổ trưởng Hồ Trọng Thuyên vui vẻ xin
trại trưởng cho tôi không đi lao động như thường lệ. Tôi và
Thành có cơ hội gặp thường xuyên bàn tính đường đi như thế nào
để tránh bị dân quân và vệ binh bắt trở lại.
Hôm đó sau khi học tập chính trị, buổi tối chiếu
phim, dự trù bộ phim kéo dài khoảng 3 tiếng đồng hồ và với thời
gian nầy đủ cho chúng tôi chạy từ trại ra đến quốc lộ 1 t́m
đường về Nam. Trong buổi học tập chính trị, anh Thuyên ngồi cạnh
và hỏi tôi:
-
“Mầy tính trốn trại hay sao mà mặc 2,3 bộ đồ vậy”?
Có tật giật ḿnh, chột dạ tôi đáp bừa
-
“Trời lạnh quá chịu hổng nổi, anh sao hay nói tào
lao".
Anh không nói ǵ mà cười cười rồi nháy mắt như
hiểu ư. Trời vừa sụp tối, phim bắt đầu chiếu, tôi khều Thành và
hai thằng băng qua con suối phía nhà xí. Cắt hàng rào kẽm gai,
lột bỏ quần áo tù sọc xanh sọc trắng và hai thằng tôi cắm đầu
chạy trong rừng tranh hướng về quốc lộ.
Thời gian chạy như vậy không biết là bao lâu
nhưng chúng tôi biết đă thoát vùng kiểm soát của vệ binh và quản
giáo. Bởi v́ chúng tôi biết sau khi chấm dứt chiếu phim, vệ binh
sẽ điểm danh trước khi đi ngủ. Nếu vắng mặt chắc chắn họ sẽ biết
trại viên nào đă vượt ngục.
Khi ra đến quốc lộ, tôi đi ngược về hướng Bắc có
ga xe lửa Đông Hà. Tôi không đi về hướng Nam là Huế và Quảng Trị
v́ nếu đi về hướng Nam chúng tôi có thể bị phát giác dễ dàng v́
vệ binh và quản giáo biết chúng tôi là người Nam chắc chắn sẽ về
Huế. Tôi ở lại ga Đông Hà một đêm hôm sau tôi đi về Huế và như
vậy vệ binh đi bắt chúng tôi sẽ đi trước c̣n tôi đi sau thoát
trong đường tơ kẽ tóc.
Khi đến Huế tôi t́m đến nhà Tôn Thất Thưởng, một
anh bạn tù, anh về trước đó mấy tháng đă dặn tôi. Khi nào được
phóng thích đến nhà anh chơi cho biết và anh sẽ giúp phương tiện
về Sài g̣n. Tôi t́m đến đúng địa chỉ nhưng không vào cửa chính
mà đi cửa bên hông và gặp má của Thưởng, tôi lễ phép cúi đầu
thưa:
-
“Thưa bác, cho con gặp Thưởng”.
Bà nh́n tôi rồi nói:
-
“Ư trời ơi! Có mấy ông cán bộ đi t́m người trốn
trại đang ở phía trước nhà”
Cũng may là tôi vào cửa hông nếu vào cửa chính
th́ chạm mặt ngay "quản giáo" Việt và Tam khối trưởng của tôi và
Thành. Tôi nh́n qua cửa sổ phía sau, họ đưa lưng đối diện với ba
của Thưởng, họ đang nhậu ở nhà trên.
- "Thưa
bác, con đi, có dịp con sẽ trở lại thăm Thưởng.".
Không
đợi trả lời, tôi nhẹ bước đi như sợ ma “Tam và Việt” phát giác,
cắm đầu chạy xa căn nhà của Thưởng như sợ bị đuổi theo.
Số là sau khi điểm danh vắng mặt tôi và Thành,
trại cử 2 quản giáo và 4 vệ binh ra Huế bắt chúng tôi. Nhưng 6
người đó đi trước và chúng tôi đi sau họ v́ tôi đă ở lại ga Đông
Hà một đêm, hơn nữa 2 tên nầy nhận tiền của gia đ́nh Thưởng nên
có dịp ra Huế là đến đây ăn nhậu.
Tôi suy nghĩ nếu giờ nầy ra bến xe đ̣ hoặc ga Huế
về Sài G̣n chắc chắn sẽ bị vệ binh bắt v́ chúng đang phục kích 2
nơi chính yếu để về SG. Tôi t́m đến nhà Phan Chánh Học người bạn
tù cùng khóa 4/71 - Pháo Binh/SĐ1, nó mừng rỡ rủ tôi ra phố uống
cafe, Học tưởng tôi được phóng thích giống như nó. Tôi kiếm cách
từ chối:
- "Tao
mệt quá v́ đêm qua thức khuya từ giă bạn bè, ở nhà uống trà cũng
được, tối ḿnh đi vui hơn."
Học nói: - “Sao cũng được”. Tôi liền
hỏi tiếp.
- "Học
ơi, mầy biết ga nào về SG mà không cần đến ga Huế không?"
- "Cách
đây hơn 10 cây số về phía Nam có ga Hương Thủy nhưng ga đó vắng
vẻ, nguy hiểm hay bị cướp giật, tại sao mầy không chọn ga Huế có
phải tiện hơn không?"
Tôi thú thật với Học là tôi trốn trại, nếu đến ga
Huế hoặc bến xe đ̣ th́ chắc chắn bị bắt trở lại, hơn nữa giờ nầy
tôi cũng không biết thằng Thành ra sao? Tôi kể cho Học nghe việc
tôi vừa gặp “cán bộ” Việt và Tam đang ăn nhậu tại nhà Thưởng
nhưng là đi bắt tôi và Thành.
Tối hôm đó Học đưa tôi đến ga Hương Thủy, ga vắng
vẻ và lẻ tẻ vài ba người buôn bán đang chờ tàu, tôi không sợ
cướp là v́ tôi c̣n ǵ đâu mà sợ ngoài bộ đồ vá víu bẩn thỉu của
người tù mà tôi cố t́nh giấu bấy lâu nay. Vừa bước ra khỏi trại
tù đă hai lần chạy trối chết, tôi chỉ sợ vệ binh và công an. Khi
qua đến bến bờ tự do, cho đến hôm nay khoảng thời gian vài ba
tháng, lại nằm mơ thấy công an và bộ đội rượt đuổi.
Không đủ tiền mua vé xe về SG, tôi chỉ c̣n đủ
tiền mua vé về Nha Trang, tôi chọn Nha Trang vi ở đó có Tân,
binh chủng Thiết Giáp. Tân được phóng thích sớm v́ có thân nhân
cách mạng, khi chia tay trong tù anh căn dặn khi về SG đến anh
chơi để biết Nha Trang - Thành phố biển rất đẹp của miền Trung.
Lưu lại Nha Trang khoảng 3 ngày với Tân, suy nghĩ
măi không biết lấy phương tiện ǵ để về SG, vé xe chợ đen th́
quá đắt không đủ tiền. Tân định gởi tôi đi theo xe chở hàng hóa
nhưng tôi lại sợ công an xét đồ buôn lậu nên không dám đi. Thời
buổi đó buôn bán cái ǵ cũng cho là lậu thuế. Sau cùng Tân nhờ
người anh mua được vé xe lửa với giá chính thức rất rẻ, lúc đó
chỉ có công nhân viên hoặc cán bộ nhà nước mới mua được.
Từ giă Tân và hẹn tái ngộ ở SG, tôi đến ga xe lửa
cầm vé trên tay nhưng chưa bước lên tầu v́ thấy "băng xanh băng
đỏ" kiểm soát vé quá kỹ. tôi đâm lo không biết kiểm soát người
hay hàng hóa
Bất ngờ gặp lại Thành tại bến xe đ̣, Thành kể cho
tôi nghe, khi ra khỏi trại tù, cố gắng chạy thật nhanh qua rừng
tranh ngoài ṿng kiểm soát của vệ binh, hai đứa thất lạc từ đó.
Thành lo cho tôi, tôi lo cho Thành. Thành t́m đường về Tuy Ḥa ở
đó có chị Châu là chị hai của Thành.
Gặp chị Châu, chị nói:
- "Ư
à! Hai đứa em mà đi chung với nhau thế nào cũng bị bắt v́ mặt
hai thằng như phù thủng, ngơ ngác như trong rừng mới ra, nh́n là
biết vượt ngục ngay. Hai em phải đi riêng, chị đă mua sẵn vé xe
đ̣ cho Thành, v́ xe đ̣ ít phức tạp lại đi nhanh hơn xe lửa"
Thế là tôi bỏ vé xe lửa không lên tầu, mua vé xe
đ̣ chuyến sau về SG. Tôi và Thành chia tay tại Nha Trang hẹn gặp
lại khi về đến SG
Tôi về đến SG đúng tối Noel, nhờ người cậu nhắn
tin cho má tôi biết. Tôi không về gia đ́nh v́ sợ bị lệnh truy nă
của trại "cải tạo".
Trong thời gian nầy tôi sống lang thang tại SG,
ban ngày ở khu chợ trời Hàm Nghi, tối đến ngủ nhà ga Phạm Ngũ
Lăo hoặc bến xe Ngă Bẩy. Những nơi phức tạp như thế dễ sống hơn
v́ đa số dân đi kinh tế mới trở về không có chỗ ăn chỗ ở, không
hộ khẩu và công an không thể kiểm soát hết dân khố rách áo ôm
như chúng tôi.
Một buổi tối tôi gặp lại Nguyễn Văn Phải cùng
khóa 4/71 An Lộc, ra trường t́nh nguyện về Nhảy Dù và bị thương
trong chiến dịch tái chiếm Cổ Thành Quảng Trị, năm 1975, tŕnh
diện học tập 3 ngày tại địa phương, nó đạp xích lô kiếm sống qua
ngày. Khi tâm sự tôi kể rơ cuộc sống của tôi hiện tại, Phải nghe
xong thông cảm cho hoàn cảnh của những thằng vượt ngục sống bất
hợp pháp đối với xă hội bây giờ. Phải quyết định dứt khoát:
- "Được,
mầy về ở tạm nhà tao, c̣n thằng nào cùng hoàn cảnh vượt ngục khó
sống mầy kéo về ở chung trong giai đoạn khó khăn nầy, tao cùi
rồi không sợ lở nữa. Hiện nay nhà chỉ có một ḿnh tao, ba má tao
về quê sinh sống với chính sách hồi hương và kinh tế mới, một
chính sách đày ải dân miền Nam xuống tận vực thẳm."
Tôi cảm động trước t́nh chiến hữu xưa, lần đầu
tiên tôi nói thật là tôi trốn trại, trước đây gặp người quen tôi
đều không nhận tôi là Đuông, tôi xử dụng nhiều tên, nhiều giấy
tờ giả mạo, đôi lúc tôi không biết tôi tên là ǵ trong giấy tờ.
Thế là tôi, Bùi Công Thành, Dương Thu Sơn, Phạm
Gia Hưng - khóa 4 CTCT mới ra trường về TQLC, Nguyễn Hữu Kiệt
BĐQ, Trần Văn Khỏe TQLC và một số anh em cùng vượt ngục khác
Nguyễn Ngọc Long, Dương Tôn Bảo v. v... Ban ngày mỗi thằng tản
mác một nơi, thằng th́ đạp xích lô, thằng th́ vá xe đạp, thằng
đứng buôn bán chợ trời, thằng sửa bút bi quẹt ga... Để che mắt
công an khu vực và hàng xóm, ban đêm tụ tập về ngủ ở nhà Phải.
Mọi thằng đều sử dụng giấy tờ giả; từ công nhân viên, nhân viên
hợp tác xă, nhân viên ở tỉnh về công tác SG tŕnh giấy tạm vắng
tạm trú cho công an khu vực.
Xă hội khó khăn, công an trị nhưng cũng có kẽ hở
của nó. Chúng tôi sống qua những kẽ hở đó, thẻ cử tri, đuôi
chứng minh nhân dân, giấy tạm vắng tạm trú miễn có "mộc đỏ" là
được rồi. Mộc khoai lang, mộc gỗ, mộc b́nh ắc-qui có ṿng tṛn
mầu đỏ lem nhem là dùng được tất cả. Cứ thế tŕnh báo cho tổ
trưởng là xong việc v́ công an và chính quyền địa phương làm
việc không theo hệ thống hàng ngang. Nên chúng tôi sống sót nhờ
những kẽ hở nầy và địa phương nào th́ làm vua địa phương đó.
Đồng cùng cảnh ngộ, anh em chúng tôi sống thật
đoàn kết trong căn nhà t́nh nghĩa của Phải ở đường Thành Thái.
Tại đây tôi gặp một ân nhân, anh là Đại úy ĐĐT/TĐ3ND. Anh không
tŕnh diện học tập cải tạo mà sống ngoài ṿng pháp luật như
chúng tôi, tạm gọi tên anh là anh Sáu v́ anh không muốn dùng tên
thật.
Anh Sáu là ĐĐT của Phải nên anh rất thông cảm
hoàn cảnh của chúng tôi hiện tại. Anh an ủi, khuyên bảo và giúp
đỡ anh em bằng cách nầy hay cách khác, cố gắng vượt qua hoàn
cảnh khó khăn hiện nay và đừng nản ḷng. Hăy gia nhập Kháng
Chiến Quân hoặc vượt biên ra khỏi nước để đến bất cứ nơi nào
không phải là VN cộng sản.
Một thời gian sau căn nhà t́nh nghĩa bị động ổ,
công an khu vực làm khó làm dễ và anh em bắt đầu phân tán "tan
hàng nhưng vẫn cố gắng". Lần lượt anh em t́m đường vượt biên v́
hết hy vọng gia nhập Kháng Chiến Quân. Dương Tôn Bảo vượt biên
được tầu vớt đi Pháp, Dương Thu Sơn đi Úc, Phạm Gia Hưng đi
Canada, Trần Văn Khỏe đi Mỹ.... C̣n lại tôi, Phải, Thanh, Lê
Minh.
Anh Sáu thấy tôi và Phải khó sống với công an khu
vực nơi trú ngụ, anh đưa Phải vượt biên đến Galang rồi được định
cư tại Úc. Riêng phần tôi cũng bầm dập đôi lần vượt biên đến
trại tỵ nạn Galang. V́ không có giấy ra trại cũng như không c̣n
giấy tờ chứng minh là sĩ quan QLVNCH nên tôi phải chờ sĩ quan di
trú Mỹ phỏng vấn đặc biệt và sau cùng cũng đến được Hoa Kỳ cuối
năm 1985
Anh Sáu đưa một số anh em SQ/QLVNCH vượt ngục,
không c̣n đất sống ở VN lần lượt đến các nước Tự Do mà không lấy
một đồng nào. Có lẽ anh cảm thương những người cùng cảnh ngộ như
anh và anh là người vượt biên sau cùng trước khi các trại tị nạn
đóng cửa. Anh em chúng tôi nếu không nhanh chân vượt biên thoát
khỏi VN, có lẽ bị rơi vào cảnh ngộ trong cuộc sống không “hộ
khẩu” ngay chính trên quê hương ḿnh, như trường hợp của Mũ Xanh
Bùi Công Thành và Lê Minh hiện tại.
Cám ơn đời, cám ơn Anh Sáu đă giúp đỡ tận t́nh
với hoàn cảnh của từng người đến bến bờ Tự Do trong t́nh Huynh
Đệ Chi Binh.
Cám ơn bạn bè đồng đội và Mũ Đỏ Nguyễn Văn Phải
đă sống và sống hết ḷng với anh em vượt ngục tù Cộng Sản.