Để khỏi
phiền, lại phải “rào trước đón sau“ về
mấy chữ Mên Miên Thổ …nữa rồi !
Viết những
chữ đó, ở đây, là nói theo kiểu “tên cử
chữ đọc“ chớ hỏng có ý nói đụng chạm gì
với ai đâu đó…
Hồi xưa,
nói chuyện xưa mà, trong Nam , đất rộng
người thưa, hùm beo tai tượng… chạy tùm
lum nghẹt đất… hiểm nguy rình rập con
người quanh năm suốt tháng!
Ông Bà Tổ
Tiên là những bậc “Tiền Hiền Khai Khẩn,
Hậu Hiền Khai Cơ”… phải sống chùm nhum
gần nhau… lâu lâu sau đó… thành Xóm
thành Làng…
Vì đất
rộng, lại sống “gom lại” nên đi tới chỗ
“đất canh tác“ có khi quá xa, cho nên
“đi mần“ là phải đi cả ngày, sáng đi
chiều tối mới về nhà…
Do đó,
tiếng “Mần” sử dụng trong hoàn cảnh nầy
rất… đáng đồng tiền bát gạo !!!
Cũng có
thể, tiếng Mần “xuất phát” từ lúc nầy,
cũng nên…
Vì mần
ruộng, mần rẩy, cuốc đất… là “làm việc
vất vả gian nan, mồ hôi mồ kê tuôn xối
xả” rất mệt nhọc, mà… đã mần, thì “mần
từ sáng sớm tới tối mịt” mới về nhà… thiệt là cực khổ trăm bề đối với
bà con làm nông ở đồng bằng phù sa Miền
Nam ngày xưa…
Bởi vậy,
mấy câu “cò bay thẳng cánh” và “chó chạy
cong đuôi” rồi thì “đất rộng minh-mông
thiên địa” nên mới có “cánh đồng chó
ngáp”… là ý nói đồng rộng quá cở đó đa…
Muốn có
bữa cơm trưa, tiện nhứt là “đem cơm
theo” để ăn tại chổ đang… mần !
Nghĩa là
phải “dở-cơm“ theo để ăn… thế thì,
tiện hơn nấu cơm giữa đồng gió lộng !
Muốn dở
cơm để trưa ăn cho ngon, thì phải “dở
cơm vắt“ …
Mà muốn dở
cơm vắt cho ngon, thì phải dở cơm bằng
“mo cau“ !
Mo Cau là
cái “bao“ bọc bên ngoài Buồng Cau Non,
khi buồng cao nở (nứt) cái bao rụng
xuống đất và cái nầy là Mo Cau …
Còn “cái
quạt mo“ của thằng Bờm là cái Tàu-Mo, đó là cái bẹ lá (tàu) cau, bẹ lá ôm
thân cây cau, cái bẹ nầy cứng, dùng làm
quạt… tay, khi cúp điện mùa hè !
Bà con
xưa, dở cơm trong mo cau, vì mo cau
mỏng, rất mềm, dai, bền…
Cơm dở mo
cau, muốn ngon “hết chổ chê” thì phải
nấu cơm bằng gạo: Trắng Tép, Móng Chim
Vàng, Nanh Chồn… đó là những loại gạo có
hột nhỏ dài, trong vắt, không có “cái
gan gạo” là màu trắng đục ở hột gạo…
Gạo Thần
Nông 5, TN 8… tức là những loại gạo “ba
tháng” thì thua đi… bà tám ơ…!
Vì loại
“ngắn ngày” nầy… hỏng làm được cơm cháo
gì nhen, mau thiu… như quỉ !!!
Bắt đầu dở
cơm mo cau:
Khi cơm
chín, còn nóng, xới cơm ra, bỏ vô mo cau
đã nhúng nước cho mo mềm, một tay giữ
đầu mo, tay kia cầm đầu còn lại vừa đè
vừa nghè cơm nóng trong lòng mo, nghè
qua nghè lại cho tới khi cơm nhuyễn
thành bột, không còn dính vô mo là xong
…
Sau đó vắt
cục cơm dỡ cho tròn dẹp, bỏ vô mo, gấp
mo lại thành hình khối vuông vuông,
rồi cột dây, đeo tòn
ten ngang hong… là coi như xong !!!
Cơm mo cau
có thể để cả tuần không thiu …
Cơm “mo
cau” ăn trưa với mắm Ba Khía là hết ý…
… Nếu
thuận tiện… thì ăn cơm mo với khô “mắm
mặn” chiên giòn thì …
….hỏng
thèm nói nữa, ruột… sôi lên rồi, thèm
quá nha bà con !
Khô “mắm
mặn” là con khô (sao... còn là mắm ???)
nhỏ dài, bằng ngón tay, ốm nhom, miệng
hả bự như miệng rồng, răng lởm chởm …
Khô nầy nó… mặn tàn canh, chặt khúc chiên đem theo,
để ăn cơm mo cao là bá chấy!
Lúc đó,
xưa lắm, từ thời ông Nguyễn Hoàng…”hoành sơn nhất đáy vạn đại dung thân”
tức là cách nay ba bốn trăm năm lận đó …
Khi ấy, bà
con “Ngũ-Quảng” (5 Quảng => Quảng-Bình, Quảng-Trị, Quảng-Nam, Quảng-Ngãi,
Quảng-Tín) nam tiến, bà con ở chung
đụng với “dân bản địa“ hay là “dân bản
thổ” gọi tắt là Thổ Dân (dân tại
chổ)… tiếng xưa kêu là dân Thổ, rồi còn
kêu là dân Mên….
Thấy thổ
dân ấy “cất cơm“ trong cái “Gàu Nhỏ”
đương bằng tre, nó có thể “đựng cơm
hoài” mà không hư,
bà con “mới tới ở” thấy coi bộ tiện lợi
hơn cất cơm trong mo cau và người xưa
thấy “có lý” và bắt chước làm theo !
…(?)
Rồi đặt
tên vật “đựng cơm“ đó là Gàu Mên
(?), là gàu
của người Mên đựng cơm …
Tên nầy…trở thành “chết tên” luôn …
Sau đó
Khoa học Kỹ thuật tiến lên, có nhôm, kẽm… làm ra cái
gàu mên có hai ba từng, còn
thêm có quai xách cho tiện, và nó ra đời
để xài dài dài …
Sau nầy,
đi “làm sở làm sùng”… không đựng cơm
trong gàu mên nữa !
Sau nầy,
là… là giữa Thế Kỷ 20, bà con đựng cơm
trong… hộp sữa, đó là Cái Gô Cơm !
Cái gô nầy
nhỏ gọn có thể bỏ vô cái xách, cái cặp… để “hỏng cho ai thấy” !!!
Vì “người
ta” thấy mình… rị mọ “dỡ cơm” theo ăn
trưa, thì… hơi kỳ kỳ …
Vậy là… sanh tật, có tánh… tự ái rồi đó nhen!!! Phải hôn bà tám ?
Bây giờ có
“Cơm-Hộp” rất tiện, khỏi mất công dỡ,
nhưng không ngon bằng !
Cái gàu mên Cơm là chỉ để một người ăn, Gàu Nhôm
thì ngoài ngăn dưới đựng cơm, ngăn trên
đựng đồ ăn, nếu thêm ngăn 3 thì ngăn nầy… có khi xài, có khi bỏ trống !!!
Cơm gàu
mên, ăn không ngon bằng cơm
Mo-Cau …
Tóm lại :
-
Cơm gàu
mên, ăn nó dở một trời một vực, so với
cơm mo cau !
-
… nghĩa là…
là dở ẹt ẹt…!!!
Bà con chê….
Còn… tui,
đã từng ăn cơm Mo Cau, thấy vậy, hùa
theo, cũng… chê dở ẹt luôn… hehehe
Bây giờ
mời… bà con “Ăn Thử” theo kiểu “ăn mì
ngóng cháo ngó” hay còn gọi là “ăn hàm
thụ” cơm Mo Cau một lần, coi nó ngon cở
nào cho biết… để rồi thèm chơi !!!
Nó nè :
Cuốc đất
trồng khoai hay đào kinh, chặt cây gì đó… mà mồ hôi mồ kê tuôn ra lênh láng… và
khi “mần” tới trưa trờ trưa trật, bụng
đói nhom, lỏng thỏng lẻo thẻo…thì …
… Rửa tay,
banh Mo Cau ra, lấy “cây dao con chó”
xắt một lát mỏng cục cơm dỡ, thành một
khanh, nếu không, thì bẻ hai cục cơm,
lúc nầy cục Cơm Dở còn mềm, hả họng, cắn
một cái, rồi nhai từ từ… và từ từ mà
nhai… tà tà…
Kế tiếp
đó, tay kia lấy càng Ba Khía đã trộn với
khế-chua còn sống, xắt lát mỏng, cho
vô miệng nhai từ từ… tới khi cái “chất
ngọt ngọt” của cơm, nó hòa-huyện với
cái măn-mẳn thơm thơm của Ba Khía,
cộng thêm chất chua chua của trái khế,
cay cay của ớt, hăng hăng của tỏi… đó là
mùi hương hổn hợp của đất trời bắt đầu
tỏa hương …
Lúc nầy
“tụi nó” hè nhau bu trên cái lưỡi… của
người nhai !!!
Úi cha… thì thì…
“Thì” mùi
thơm hỗn hợp, lúc đó, nó…thốc lên mũi…
“thì” kẽ răng… tươm nước bọt ngay tức
thì, còn ruột non “thì” nó… nhúc nhích
cuộn cuộn, rồi “thì”… ruột cuộn lung
tung… rồi ”thì” tới mồ hôi đổ…quanh
miệng, thì… quá xá thì … thì hết tả nổi
luôn !!!
Sau khi
nhai thành nước trong miệng, nuốt nhẹ,
nhẹ thôi, cái chất sền sệt… tà tà trôi
qua yết hầu và “tụi nó” lại nhè nhẹ tuột
xuống bao tử, ta nghe êm êm… thấm
thấm… rồi nó rớt nghe cái… phẹp trong cái
bụng lép giữa trưa !!!
…sau đó…
Tức tốc
“cháp” cục cơm dở thứ hai rồi thứ ba và… cứ thế, cứ thế …
Lúc đó,
nếu có “một ít”… rụ-đế, với thêm vài
bạn hiền tri kỷ tri âm “cùng mần chung”
để “nhâm nhi”… giữa trưa, thì “làm đại”
một ly, nghĩa là “lỳ một lam” thì thấy
nó ngon, nó chan chứa nghĩa tình xóm
riềng bầu bạn… thì… thì… hết chữ để tả !
…Bây giờ
tới ăn Cơm Mo với Khô Cá Mặn (khô mắm
mặn)…
Banh mo
cơm ra, lấy tay đè cho mo không xếp lại,
sau đó mở dây chuối, lấy khô mặn trong
lá chuối khô, cắt ngay một khúc nhỏ,
đương nhiên khô… mặn chát trong miệng !
Hề chi, cứ
nhai nhè nhẹ cho “xác khô” mềm đi để đợi
nước miếng túa ra… khô liền bớt mặn và
chỉ còn mặn vừa vừa !!!
Kế liền
đó, cho cục cơm dở vô họng, nhai rỉ rả,
khi cơm trộn với khô trở thành sền sệt,
tự nhiên nghe “đóc giọng”có vị ngọt ngọt
và ta nuốt nhẹ, nhẹ thôi, cơm sẽ từ từ
đi xuống bụng, vừa ngọt ngọt, vừa…măn-mẳn, vừa thơm, thơm ngon hơn, nếu so với… cháo trắng
- hột vịt muối thì món cháo
nầy… dở tệ !!!
Hỗn hợp
“cơm + khô chiên” nhuyễn nhừ tuột nhẹ
xuống bao tử như… xô hồ bê-tông đổ dồn
vô cây cột, nó… đầy từ từ, rồi… đầy cóng
bao tử, cái bụng hơi phình và ăn riết
một hơi hết mo cơm thì… đâm ra, no cành
luôn !
Sau đó…
Quấn điếu
Thuốc Gò nằm … tòn ten xả khói …
Gió đồng
trưa mát rượi thổi liu riu …
Ngó xéo
nền trời mây giăng trắng trắng .
Ta sẻ chìm vào giấc ngủ… hồi nào hỏng
hây !
Trong lúc
mơ mơ màng màng, bài ca tân nhạc “Trăng
Về Thôn Giã” văng vẳng bên tai… mấy câu
cuối cùng:
“…Đom đóm
bay quanh trên ao bèo xanh…
Khi trăng vàng
mờ tỏ chiếu trên đê…
Đoàn người nông
phu vui gánh lúa về …
Ánh trăng khuất
chìm vào rặng tre cuối làng “
Và rồi ta… cũng “chìm” vào giấc ngủ miên man giữa
trưa đồng êm ả …
Thật là
một cảnh Thanh Bình…
