Đặt Bung từa tựa như Đặt Lờ, Đặt Lọp,
Đặt Trúm… vv… để bắt cá.
Nhưng bà con còn gọi là Đánh Bung
hay thông dụng hơn, kêu là Oánh
Bung.
Thí dụ:
- Ê Tèo Lự, bữa
(tối) nay mầy Oánh chỗ nào?
- Tao Oánh chỗ
Biềng ông Tư.
Bung là dụng cụ dùng “đặt” trên mặt
sình, để bắt cá trê ở dọc theo bờ
sông (Bung là danh từ địa phương?)
Nói một chút về “bờ sông”…=>>>…đó là
chổ cá trê trú ngụ và tìm Đồ Ăn.
Còn Mồi là thức ăn mà “mình” đem cho
cá ăn, để…mình bắt nó!
Hồi đó, sông Chợ Cầu, chảy từ Cầu
Trường Đay qua Chợ Cầu rồi qua cầu
Tham Lương…là chổ để Đặt Bung hay
Oánh Bung.
Sông Chợ Cầu, xưa kia, khoảng năm
1975 trở về trước, có chu kỳ nước
ròng-nước lớn, cũng có tiếng (chim)
Bìm Bịp kêu lúc 10 giờ sáng khi nước
sông bắt đầu chảy lớn…
Câu hát ru em: Bìm bịp kêu nước lớn
anh ơi.
Buôn bán
không lời chèo chống mỏi tay.
Khi ấy, nước sông trong-vắt, dòm
muốn thấy tận đáy sông, là chổ cho
tụi con nít “ở truồng tắm sông”…cũng
là chổ để tụi nó bắn dàn thung qua
lại, để “phân biệt chủng tộc” với
“lý lẻ tầm phào” là tụi “bên nầy
sông và bên kia sông”…Vậy đó…khổ ghế!!!
Hai bên bờ Sông Chợ Cầu là rừng cây
rậm rạp, gồm có cây thân gổ như Sơn,
Bần, Điều, Bình Bát, Dành Dành…vv…và
vô số dây leo chằng chịt…
Sát mí nước sông là ô rô, cóc kèn…và
đặt biệt là cây Rau Mướp (mớp) cọng
(của lá) Rau Mướp chẻ nhỏ, ngâm Hèm
Rượu (cho chua) rồi chiên, ăn cơm
Rau Mớp với cá trê chiên “dằm nước
mắm” là ngon vô số kể…
Kề sát bên bờ sông Chợ Cầu là Ruộng
Biền, không thể cấy lúa vì toàn là
sình lỏng, gọi là Sình Bộng. Sình
Bộng là chổ sình loảng, có Cỏ Chát,
Cỏ Nước mọc thành từng đám, đeo dính
nhau thành Dề, đứng trên Dề Cỏ…nhúng
thử, thì Sình Bộng rung rinh như có
sóng nhẹ, chổ nầy ít ai dám đi. Lọt
Sình Bọng là coi chừng…khó thoát!
Kề
sát Ruộng Biền là Ruộng Bưng. Bưng
thường có Cỏ Năng, Cỏ Năng có lá
bọng ruột như lá hành, dài cở 2 gang
tay và lớn gần bằng cây nhang. Đây
là chổ để cá Lia Thia, Bảy Trầu làm
chổ đẻ trứng, cũng là chổ để tụi âm
binh vớt cá Lia Thia về nuôi trong
hủ keo.
Ruộng Bưng cấy lúa rất khổ công, vì
ruộng bị lún, ít ai dám cho trâu cày,
nên gia chủ phải “cuốc ruộng” để cấy
lúa, cái cuốc đó, có tên là Cuốc Dầm,
cuốc dầm có đầu lưởi nhọn, để cuốc
từng cục đất một, gọi là Dầm Ruộng (thay
cho cày ruộng)
Ruộng Bưng thường có Đỉa, Đỉa bự cở
cườm tay gọi là Đỉa Trâu, đỉa cở
ngón tay gọi là Đỉa Mén. Lạ cái là
con Đỉa nhỏ có chút chéo, nhưng 10
người, thì hết…phân nửa sợ đỉa!
Kế Ruộng Bưng là Ruộng Triền, có khi
gọi là Ruộng Bật Thang…
Gọi “bật thang” vì miếng ruộng càng
xa con sông thì ruộng càng cao hơn
miếng dưới.
Ruộng Triền đất có màu đen, gọi là
Đất Đen và khi khô, nó vót cục cở
ngón tay, gọi là đất Cức Chuột, nó
tròn giống Thèo Lèo Cức Chuột để đưa
ông táo ngày 23 tháng Chạp.
Ruộng
bậc thang cao lên từ từ là tới Ruộng
Trủng rồi tới Ruộng Gò, kế Ruộng Gò
là Đất Vườn…để cất nhà, trồng rẩy
tháng mưa…
Bây
giờ xin quay lại Bờ Sông, là nơi có
sình để Đặt Bung để(chỉ)bắt(toàn)Cá
Trê và cũng có khi có Lươn…
Con
sông Chợ Cầu là sông thiên nhiên,
nên hai bên bờ sông toàn là sình,
khi ra vùng Tây Thạnh bờ sông…cứng
còng, vì “sông” do quân Tây Sơn
Nguyễn Huệ đào hồi xưa…
Khi
nước ròng, nhứt là ngày 25 tháng
Chạp (âm lịch) thì nước ròng Sát Đáy
(sông), để lộ hai Bờ Sình kéo từ bờ
xuống lòng sông, giữa lòng sông là…cát,
dẻ ngắt!
Sình hai bờ sông là chổ trú ngụ và
cũng là chổ để Cá Trê “nhủi đầu” để
ăn Trùng Chỉ trong bờ sình của sông,
cho nên Đất Sình là “nhà ở” của Cá
Trê…
Có da màu…trắng đục, sống theo bờ
sông, ruộng biền, là loại Cá Trê có
thân lớn, có con nặng tới 2 hoặc 3
ký lô. Cá Trê Trắng khoái ăn mồi
thúi, nếu nghĩa-địa nào chôn chổ
ngập nước hay gần bờ sông, tháng mưa
nước tràn vô nghĩa địa, nếu mả mới
chôn, thì …mở người chết hay chất gì
đó, nổi màng-màng màu vàng trên mặt
nước…thì cá trê trắng mò tới cả bầy
trong suốt mùa mưa…
Do đó
cũng…như do vậy, bà con ít ai ăn
thịt cá trê trắng, là vậy!
Cá
Trê Vàng còn gọi là Cá Trê Ghe=>>>là
bởi cá trê vàng được chở trên ghe để
đi bỏ mối cho vựa cá ở các chợ trên
thành phố.
Cá trê vàng sống nhiều nhứt ở sông
rạch hào, ở miền Hậu Giang, nên nó…đi
ghe, nên gọi là Cá Trê Ghe.
Cá Trê Vàng nhỏ con, nó lớn hơn ngón
cẳng cái nhưng nhỏ hơn cườm tay
người lớn và thân dài cở 1 gang tay.
Gọi là
Cá Trê Vàng, nhưng lưng nó màu đen,
chỉ phần bụng cá có màu…vàng nghệ.
Cá trê vàng là loại cá trê…ở dơ,
nhưng “ăn sạch”, nó sống trong bùn,
ăn trùng và nó khoái mối Trứng Kiến
Vàng của Cá Rô, nên dân Câu Rô câu
bằng Trứng Kiến, muốn tó cá trê vàng
thì móc mồi trứng kiến và phải “quậy
bùn”…Nghĩa là phải làm cho “vùng câu”
nổi sình, khi ấy, nó…xì bọt, mò tới,
gặp mồi trứng kiến là ăn, hỏng bỏ…
Món Cá
Trê Vàng chiên giòn, dằm với nước
mắm đăm tỏi ớt chanh, ăn chung với
ngọt bí (rợ) luôn là…có bửa cơm bá
chấy, sạch nồi!
Cá Trê Dừa bự nhứt cở trên 1 ký đổ
lại, da màu “xám, đen lờ lợ”…nên rất
khó tả cho dể hiểu…Cà Trê Dừa vô
Bung nhiều nhứt.
Cá Trê
Dừa chiếm đa số Cá Trê ở Miền Nam, ở
đâu cũng có cá trê dừa…
Mùa
mưa cá trê (dừa) lên ruộng hay vũng,
hầm, đường mương…sanh đẻ, hết mùa
mưa “cá trê về sông” theo cơn mưa
cuối mùa trong câu “ngày 23 ông tha,
bà hỏng tha”
Chổ ở…trường
kỳ của Cá Trê (dừa) là chổ sình hai
bên bờ sông…
Hai
bên bờ sông đều có sình và trong
sình đó là chổ sống của Trùng Chỉ-là
con trùng nhỏ bằng sợi chỉ, dài cở
lóng tay. Cá Trê sống…khỏe ở sông là
do nó “nhoi đầu” vô sình để
“sục-bùn” để ăn Trùng Chỉ, nhưng nó
cũng hỏng từ Trùng loại sống ở
Ruộng-Vườn…
Cho
nên dân câu “đào trùng” đi câu cá
trê là vậy…
Cái
Bung…hình thù như thế nào? Tả đại
như vầy…cho dể tả:
Hình
thù cái Bung…giống đầu đạn súng đại
bác 105 ly…cưa đầu.!!!
Giống
vậy, nhưng nó có bề-hoành lớn hơn
một ôm tay, cao ngang ngực, đít bằng
như cái Đục, còn đầu vát ngang, chừa
chổ làm cái Nấp Bung và cũng là chổ
để đựng Mồi Bung và cũng để cho cá
trê khỏi tong ra khỏi Bung.
Cái
Bung chiến là cái Bung…được đương
bằng nang tre gai, loại cây già đỏ.
Cách
đáy Bung chừng 1 tất tây, ở bên hong,
có cái hay Cửa Bung để cho cá vô
Bung.
Cửa
Bung này hình chử nhựt, cao hơn 1
gang, rộng cở 3 ngón tay.
Ở cửa
vô nầy, có “treo” Cái Hom để cho cá
trê vô=>>>nhưng cá không ra được.
Mường
tượng hình thù Cái Hom nó “bí” cá
trốn ra=>>>như đan ngón 10 tay vào
nhau.
Nói
đại khái về cách làm Cái Hom, ở cửa
vô của Cái Bung Cá Trê, như sau:
Dùng
tre gai già, vót nang tròn cở chiếc
đủa, dài hơn 1 gang tay, một đầu
chuốc nhọn còn đầu kia có cái khất
để cột nhợ, cho nang-cách-nang chừng
1 phân và “nức” thành tấm “sáo” và
làm 2 tấm và treo tòn tên ở cửa vô,
canh làm sao cho “bình thường” thì
hai tấm nan phía đầu nhọn đó, đấu
nhau như “đang ngón 2 bàn tay”, để
cho cá “chen vô” thì được, rồi khi
vô bung xong, 2 tấm sáo đó “đan” lại,
nên bít đường cá ra…
Bà con chỉ Đặt Bung bắt cá vào ban
đêm…
Dân chuyên nghiệp Đặt Bung còn phải
biết lúc nào nước sông lớn và ròng,
và mực nước
cao và
thấp cở nào để Đặt Bung cho thích
hợp:
Nếu
không, mực nước sông sẻ cao hơn Cái
Bung làm Cá Chết Ngộp và mực nước
thấp hơn Cửa bung thì cá trê không
thể vô bung, vì vậy mới có chuyện
canh để Dời Bung.
Chổ
đặt bung phải đóng giàn để ngủ cũng
là để Canh Bung cho khỏi bị trộm
Trút Bung.
Đánh
Bung ăn tiền là món Mồi Bung, đó là
làm mồi để nhử cá trê Vô Bung:
Mồi
Bung thường là cá biển tươi=>>>để
cho sình-chương=>>>vừa chuyển qua
mùi thúi.
Bằm
Trùng Hổ phơi 1 nắng, cho ươn (phình
lên)=>>>để lấy mùi tanh.
Cá trê
rất mê mùi tanh của trùng hổ và mùi
“hôi” của cá biển.
Cá
biển sình và trùng ươn bỏ vô hủ keo
chế nước cho ngập: Thế là có mồi để
đánh bung.
Khi
đánh bung, nấp bung là cái gáo dừa
có soi lổ, để bỏ mồi và cái lổ đó rỉ
nước mồi vô trong bung, cá trê nghe
“hơi” liền chen nhau vô bung…là bà
hú nó.
Mồi đó
là của dân…a-ma-tưa văn nghệ, chớ
chưa phải là dân nhà nghề chánh cóng
(?!) – mấy ông thợ đánh bung nói vậy=>>>thì
hay vậy…chớ hỏng ai dám cải mấy ổng.
Chớ
nhà nghề thiệt thọ, thì còn phải
thêm vô hủ mồi nào là A Dao, A Quì…và
những “chất” bí mật khác mà mấy ổng
dấu kín, có chửi cha, mấy ổng cũng…hỏng
khai!!!
Mùa
mưa là Mùa Bung, dân đánh bung, tối
nào cũng…phải đi, nếu hỏng đi, nó
“ngứa nghề” ngủ khỏng-được…(?><>??!!)…Khổ
thế…cơ!!!
Đánh
bung bửa nào trúng, thì được cả
thúng cá trê và một hai con lươn,
bửa trật cũng được vài ba ký, đem
bán để lấy tiền độ-nhựt và còn lại
mấy con lươn…nửa=>>>
…>>>…nghĩa
là…hí hí…có mồi “lươn um” để nhâm
nhi vài xị rồi nè…bà tám!
-
Uống rượu hoài vậy ông??? Bà
vợ thấy chồng bù khú, liền hỏi ngược.
-
Úi chời chời, tụi tui chỉ
“nhâm nhi” chớ đâu có “uống” nhiều
mà “má sấp nhỏ” cứ cằn nhằn cử nhử”
hoài vậy chớ? Ông chồng lẻo mép, nói
né…nghe cái rét!
Bà vợ
nghĩ trong bụng…như vầy:
-
…(?!)<>(///)…(dịch đại là
“lần nào cũng trả lời vậy, mệt thấy
mẹ…ông luôn”)
Có một
“giai thoại” mà tới ngày hôm nay và
mãi mãi về sau chắc còn kín như bưng:
Trong…thế
giới đánh bung, có chuyện như sau:
Trong
xóm số người Đánh Bung…không nhiều,
nhiều bằng…mấy ông Câu Cá!!!
Số cá
trê đánh bung được hàng đêm của mấy
ổng, ngang ngửa với nhau, nên mấy
ổng tìm hết mọi cách, mọi mánh khoé,
mọi chiêu thức để làm mồi, để cho cá
trê vô bung cho hơn bạn bè, nhưng dù
sao cũng không hơn nhau bao nhiêu.
Vậy nên, xảy ra chuyện sau đây:
Trong
số Dân Bung có lảo Chín Bò (nhà có
xe bò) có bửa cá vô bung hơn thiệt
hạ và lảo Chín Bò có tật hay “nổ”
nên mười mấy ông đánh bung trong xóm
không ưa dả, nhưng bó tay…và mấy ông
kia tìm cách “phá” dả chơi cho bỏ
ghét, nhưng chưa tìm ra cách phá.
Trong
nghề đánh bung, mồi có “mùi lạ” thì
thường cá trê ít vô bung, do vậy ít
ai dám Thay Mồi Khác…do đó, quanh đi
quẩn lại, mồi chỉ có bấy nhiêu mùi…
Rồi chuyện “thiên bất dung gian” xảy
ra:
Lấy
cái vụ “mồi lạ” hay “mùi lạ” thì
cá-trê-không-vô-bung…làm gốc…=>>>…
Và có
1 ông, không biết ông nào, trong 10
mấy ông đó, âm thầm “mần” cho lảo
Chín Bò một vố “mồi lạ” để phá lảo
Chín chơi, chơi vậy, quả là chơi độc
thiệt tình.
Nhưng
hỏng ngờ…đêm đó, cá trê vô Đầy Bung
lảo Chín Bò…
Thế
mới “thắt họng heo” mấy ông kia, bởi
bung của mấy ổng khổng có con cá trê
nào vô…để “mần thuốc”…thiệt là
chuyện kỳ-đời quá đổi, câu chuyện
như sau:
Đêm đó,
cái đêm lảo Chín Bò “trúng cá” đầy
bung, lảo…phải kêu vợ xuống khiêng
bung đem về, vì mình lảo không thể
nào Gánh Bung về nhà cho đặng!
Mấy
ông oánh bung chung bửa đó, khỏng
biết tại sao đêm nay cá vô bung lảo
Chín quá dử=>>>cá vô Nghẹt Bung là
chuyện lạ hoắc trên đời, nhưng không
ai biết tại sao!
Khi Xổ
Bung cho vợ gánh cá trê đi bán, bà
con tới coi đông nghẹt, vì cá vô gần
đầy sát miệng bung làm cho một mớ cá
chết ngộp…
Đầy Bung có nghĩa là cá trê vô bung,
cở cả chục thúng cá…là chuyện hiếm.
Khi xổ cá, lảo Chín Bò thấy trong
đáy bung có một mớ Rau Mớp chiên còn
thấy rỏ cọng, mà mồi lảo làm, làm gì
có rau mớp trong đó…mà có, nên lảo
nghi nghi…(?!)
Rau Mớp là loại cây có lá như cây
khoai môn, nhưng lá có đầu nhọn và
cọng lá và mặt dưới là toàn…gai là
gai, nhưng lá còn non, chưa “nở lá”
thì gai mềm, bẻ cọng đem về chẻ nhỏ
xắt khúc ngâm trong Hèm Rượu rồi…chiên
lên, ăn nó với Cá Trê Chiên Dằm Nước
Mắm ớt chanh đường, thì nồi cơm…bửa
đó cạn sạch.
Khi lảo Chín Bò thấy Rau Mớp nằm
dưới đáy bung, lảo hiểu ngay…cớ sự,
và cũng liền tại sao bửa nay cá vô
bung đầy nghẹt…
Bà con coi cá bửa đó, cũng biết lý
do cá vô đầy bung là do “mồi rau mớp”
mà ra.
Một thắc mắc…được nêu ra trong bàn
dân thiên hạ, nghe rất chí lý:
Đêm đó “thằng mắc dịch” nào ăn cơm
với rau mớp mà Chột Bụng…ỉa chảy (xin
lổi) rồi “nó” nhè bung của lảo Chín
mà…ỉa vô…(đây trời)…
Ý của cha đó, là ỉa như vậy, cho
bung của lảo Chín Bò sẻ “khác mồi”
để cá không vô và để “trộ” lảo một
bửa cho vui, hỏng ngở…thiên bất dung
gian, cá nhè vô quá xá ể…
Chuyện vở lở…nhưng không ông nào
chịu mình đã “ỉa bung” lảo Chín!!!
Thế là, do cái vụ “mồi lạ cá vô
bung”, nên mấy ổng…cũng âm thầm ăn
cơm rau mớp chiên dằm cá trê nướng,
rồi…(má ơi)…mấy ông…híhí…tự ỉa vô
bung mình!!!
Nhưng đêm đó…cái bung của ổng trống
không…ối chời chời!
Hỏng ngờ, mười mấy ông kia, kể luôn
lảo Chín Bò cũng “tự động” ỉa vô
bung của mình để hòng…kiếm chác (?!)
nhưng ỉa thì cá khỏng-vô…mới thắc
họng heo cả đám!
Sau đó nửa, mấy ông xỉn xỉn, khai
thiệt chuyện riêng trong đám giổ,
mới lòi-chành…
Rồi mấy ông “tóm lại” là: Muốn Ỉa
Bung cho cá vô, phải là “chột bụng
thiệt” rồi “ỉa chảy thật” thì mới
có-cơ, có cái “cái mùi thúi lạ” để
“hạp” với lủ cá trê…
Và mấy ông đó, tuy ông nào cũng…gan
cùng mình, nhậu tè le…chết bỏ, nhưng
không ông nào biết=>>>làm cách nào
để…”ăn rau mớp ỉa cho chảy re re
thật sự”…cho được, nên mấy ổng đành
bó tay…thúi ruột cười trừ!
Và chuyện Ỉa Bung…có từ dạo ấy…
Và tới nay cũng chưa có ai “thành
công” về chuyện, tự “bị” ỉa chảy, để
ỉa vô bung.
Quả là chuyện đời có những chuyện
oái oăm không thể tưởng tượng hay
nghĩ ra…
Nhưng cái đám “hậu sanh” dù gan cách
mấy, dù nói dóc vàng trời mây…
Cũng không thằng nào dám, tự…ỉa thí
nghiệm hay ỉa…cho chảy, để coi thử
ra sao(?!)
Ta nói, ta la…tụi nó chớ hề dám…
NĂM
MỚI CHÚC QUÍ ĐỘC GIẢ ĐƯỢC NHIỀU TAM AN