Bài nầy viết ra…
Với ý nhỏ là “để trả lời” cho mấy
bạn trẻ, hay hỏi hỏi:
-
Sao mấy ông (già) vậy, mà-ai,
cũng biết ca ro ro nhiều bản quá vậy?
Muốn trả lời cho suông câu hỏi nầy,
cũng hỏng dể, nhưng chẳng lẻ báy-to
bó tay!?
Bó tay, thì làm sao múa rìu, quơ gậy,
để nói dóc mua vui cho Quí Độc Giả?
Vậy thì: Xin mạn phép=>>>xách rìu,
vác gậy…ra múa vườn hoang=>>>…
oOo
Phải nói lòng vòng một xí, để bắt
trớn:
Bạn bè nhậu sần sần “nghe trên sân
khấu” đờn ca ỏm tỏi, nổi hứng, hỏi…để
cải:
-
Tao đố tụi bây: Hát Bộ hay
Hát Bội, chử nào trúng: Bội hay Bộ?
Muốn cải cho trôi, mấy chả, tụi nó,
mò vô dân gian=>>>để cải lấy được,
cho trôi:
Trong dân gian có câu ru em:
Trồng trầu thả lộn dây
tiêu.
Con theo Hát-Bội, mẹ
liều con hư.
Cũng có câu “tả thực tứ đổ tường” về
“ông tiên” hút thuốc phiện tại nhà
và…ông già say rượu la ó rùm ben:
Có thằng chồng ghiền,
như ông tiên nho nhỏ.
Ngó vô nhà, lửa đỏ lửa
xanh.
Có thằng chồng say như
trong Chay ngoài Bội.
Ngó vô nhà như hội tầm
dương.
“Giải” đại (khái) mấy câu thơ bên
trên, như ở dưới đây:
Mấy ông chơi thuốc phiện, khi hút
phải dùng “que” (!) để mồi lửa trên
ngọn đèn dầu phọng, nên thấy ngọn
lửa cháy leo lét…chuyển từ đèn dầu
qua cây que (quên tên) thì thành
ngọn đỏ ngọn xanh, bởi do ổng đương
“ngây ngất” thuốc phiện…
Lúc nầy…ông thần nước mặn đương
thành tiên, hóa phật, bay lơ lửng 9
tần mây.
Đúng là mấy ổng cho rằng mình là
tiên, tiên…nho nhỏ thôi, nhưng là
Tiên Nâu!
Còn ông chồng say, mà lại khó tánh,
quí…ổng, khi nhậu tới-chỉ, thì về
nhà nổi điên, hò hét, múa may quay
cuồng, như đình chùa có Hát Bội, hay
(cúng) Làm Chay tại gia…
Người xưa thấy riết cảnh đó, mới
thật là “ớn ăn” quá cở và cho ra câu
thơ trên.
Xin lổi quí huynh=>>>say…mà hiền,
lại nhè có bà vợ dử như quỉ sứ, thì
dù có cho vàng, quí huynh cũng hỏng
dám “làm chay hát bội” gì ráo, đó
nhen…
Bởi…bổn tánh hiền, nếu lở sỉn, lết
về nhà thì quí huynh nằm im, gòng
mình chịu trận.
Mà “trận” nầy chính do bà-xả
hà-đông, nổi cơn tam bành gây chiến…hehehe.
Từ mấy chuyện trên, bàn nhậu bửa đó
quyết định, là Hát Bội chớ hỏng phải
Hát Bộ.
Láp giáp mấy câu bên trên, giờ nói
vô bài viết.
Như hồi xưa…
Ở Miền Nam VN thân yêu, có hai thứ
để Hát và để Ca:
Đó là Hát Bội và Đờn Ca…
Còn hai tiếng (đờn ca) Tài Tử thì,
đại khái…lý lịch của nó…tàm tạm như
sau:
Hồi nẳm, khi rạp chớp bóng cho chiếu
phim tây tùm lum ở Saigon, thì người
ta nói, báo viết hay trong Tự Điển
cho biết:
Nam
diển viên đóng vai chánh trong phim,
thì gọi là Tài Tử (Màn Ảnh)
Nử diển viên đóng vai chánh trong
phim, thì gọi là Minh Tinh (Màn Bạc)
Và rồi còn đặt tên mới, như rạp
chiếu bóng thì gọi là Màng Ảnh Lớn,
còn TV trắng đen thì gọi là là Màn
Ảnh Nhỏ, đó là chuyện…sau nầy, chớ
trước đó:
Bà con vẩn nói: Đờn Ca Vọng Cổ (để
phân biệt với Đờn Ca Tân Nhạc)
Còn kêu “đờn ca tài tử” là “lâu, lâu
mãi” về sau nầy mới gọi.
Chớ thật ra, tài tử, minh tinh là
người đóng phim, nó đâu có “ăn nhậu”
gì tới Đào Kép là người Nam hay Nử,
ca trong Đờn Ca Vọng Vổ…của
mình=>>>mà ghép vô…
Bài viết nầy…hỏng nói về Hát Bội.
Chỉ “ba đía” về Đờn-Ca mà thôi.
Cho dù là nói-dóc đi nửa, nhưng khi
viết bài, cũng phải vận dụng hết
sạch 72 phép tề thiên, rồi còn moi
móc “cái sự nhớ” đã nửa thế kỷ nằm
im trong óc, dù cho lấy xà ben đào
mấy…lổ để coi đi nửa, thì cũng chỉ
đáng…gải ngứa sau ót mà thôi, như
sau:
Chuyện “ca hát” thịnh hành nhứt
trong dân gian miền nam VN khi xưa,
có 2 thứ:
Cổ Nhạc và Tân Nhạc.
Cổ Nhạc.
Cổ Nhạc là nhạc của người Việt tự
chế ra để…ca chơi trong xóm trong
làng(?!)
Ông Sáu Lầu là lảo tiền bối của Bản
Cổ Nhạc, đó là bài có tên Dạ Lổ Hoài
Lang.
Dần theo thời gian, mấy ông Thầy Đờn
chế thêm ước chừng<//> 20 Bài Bản
nửa…
Bà Con khoái ca hát là do, có…máu
văn nghệ, đã quởn, rồi rảnh và còn
phải có tiền dư ăn dư để, thì mới an
lòng ăn-chơi đờn-ca xướng-hát được.
Nói hỏng phải nói=>>>chớ bửa đói bửa
no, thắc tha thắc thỏm, phải mót
củi, đốt lá cây để chụm lửa, rồi
phải mò cua bắt ốc để kiếm ăn…thì
bụng dạ đâu mà đờn ca hát xướng cho
nổi…mà ham.
Lúc ấy, đồng ruộng miền Cữu Long
Giang rộng minh mông thiên địa, tới
mùa cấy lúa, bà con cấy hái xong là
rảnh, ngồi nhà ngó ra, nếu không…thì
nhậu, nếu hỏng nhậu, thì…
Thế là tụ tập “đờn ca xướng hát” cho
vui cửa, vui nhà, chớ biết làm gì
hơn!!!
Mà hồi…xưa nửa, ông bà gọi đờn ca
xướng hát là Tứ Đổ Tường…nên bị kỵ!
Ngẫm ra mấy câu thơ ghiền, thơ say
bên trên…kia, chưa xưa lắm, nó mới
có…gần gần đây thôi, nó có từ cái
thời có thuốc phiện và có đờn ca
trong dân gian…
Hỏng hiểu sao…
Đờn ca (hồi đó) còn gọi là
“đờn-địt”…<><>??? (hỏng nói thêm,
kỳ-lắm)
Còn Hút, thì nói “hút-xách” =>>>???
Hỏng lẻ, dân ghiền tới cử>>>gặp cái
gì, thì Xách cái đó đi bán để có
tiền “đi hút”???
Cho nên, Hút (s)Xách, là
hể…hút-là-phải-xách=>>>xách đồ đi
bán? Biết đâu nà!!!
Đã vậy, rồi còn thêm câu: Xướng Ca
Vô Loại…để châm vô nửa thì…>>>…
(nghĩa là) ông bà xưa hỏng thích Đờn
Ca Xướng Hát gì ráo(?)
Nhưng trong dân gian lại (vẩn) cứ
đờn, cứ ca…tùm lum đây đó,
thì(&@&)chịu thua!
Nên Ông Bà xưa đành bó tay, cho nên
Đờn-Ca mới nẩy nở, sinh sôi tới bây
giờ.
oOo
Sau đây có vài hàng qua-loa, giống
như vừa đi xe đạp, lái 1 tay, vừa né
người đi, vừa nghía Đường Hoa Nguyễn
Huệ trong dịp Tết tại chốn Sài Thành
hoa lệ năm xưa…
Saigon năm xưa, hồi đó…
Ở đây, nói Đờn Ca, là nói “vùng
ngoại ô Saigon” là Long An, Cần
Giuột, Cần Đước, Gò Vấp, Hóc Môn,
Bình Chánh, Gò Vấp, Thủ Đức…vv…
Còn “cái rúng” là Saigon thì có Hát
Cải Lương…thì cũng là đờn-ca chớ gì!
Bởi ở Saigon mới có Rạp Cải Lương,
có Đoàn Cải Lương…
Đờn Ca…chơi chơi vậy, mà cũng có 2
“phe”:
1- Người nầy đờn, người kia hát.
2- Một mình: Tay đờn, miệng ca.
Lưu ý là dân gian chỉ nói Đờn Ca chớ
hỏng ai nói “đàn-ca”…
Và Đờn Ca cũng có 2 thứ:
Đó là Đờn Vọng Cổ và Đờn Tân Nhạc
(chưa kể đờn Hát Bội, đờn Đám Ma…)
Còn nếu “nhập chung” 2 thứ lại, thì
nảy sanh (về sau) loại thứ 3.
Đó là Tân Cổ Giao Duyên:
Mở đầu bản vọng cổ “tân cổ giao
duyên” (hay chấm dứt) thì hát Tân
Nhạc, rồi sau đó Vô Vọng Cổ và ca
chỉ 4 câu vọng cổ mà thôi.
Trong bản-chánh (gốc) của Vọng Cổ
(chỉ) có 6 câu>>>mà phải thuộc như
cháo hết 6 câu rồi còn “rành”…nghe
đờn, mới hát hết 6 vọng cổ được và
từ đây mới đẻ ra câu nói:
-
Mầy hỏng biết nó, chớ tao,
thì tao rành nó 6 câu vọng cổ luôn.
(nghĩa là ý nói, tao biết “tỏng” mầy
hết rồi con ơi, đừng nói dóc, nha
mậy)
Tân Cổ Giao Duyên là tác giả “mượn ý
và hồn” của Bản (tân) Nhạc
đồ-rê-mi-fa-sol nào đó để nương theo
“nội dung” mà soạn ra bài vọng cổ…
Còn nếu “chẻ nhỏ” nửa, thì có:
- Độc Tấu là (buồn buồn) đờn khơi
khơi, hay đờn biểu diển mà hỏng có
ai ca.
- Ca mà hỏng có đờn, gọi là Hát
Nghêu Ngao (nói vui là ca chay)
- Còn Ca mà…hỏng ai chịu đờn, gọi là
Ca Một Mình=>>>vì ca dở ẹt(?!)
- Và tay-đờn miệng-ca, là ý (hắn)
muốn khoe tài mọn…”để nhử con
nhỏ”...(hìhì)
Vọng Cổ là bài ca gốc Việt chánh
cóng bà lan trọc và nó có từ lâu…
Bài Vọng Cổ và những Bài Bản, gọi là
Cổ Nhạc để phân biệt với Tân Nhạc.
Nhưng Vọng Cổ là chánh và “đi theo
cổ nhạc” còn có cở 20 Bài Bản (hay
32?) đi kèm, mà Nghệ Sỉ Cổ Nhạc nào
cũng rành nó tới “sáu câu vọng cổ”.
Bài Bản vọng cổ như bài Sơn Đông
Hướng Mả, Ú Liu Úa Xáng…vv…
Từ Đờn Ca Vọng Cổ=>>>đã trở thành
Đờn Ca Tài Tử và nó trở nên bất hủ,
được lưu truyền mạnh mẻ trong dân
gian Miền Nam VN, bất kể…còn
giặc-giả hay dứt chiến tranh.
Xin nhắc lại chút xíu:
Khi Saigon có chớp bóng (chiếu
phim), thì phim được “chiếu” (rọi)
vô tấm vải trắng treo trên sân khấu
trước mặt khán giả, nhưng…hỏng hiểu
sao “tấm vải trắng” đó nó có tới 2
cái tên: Màn Ảnh >< Màn Bạc.
Để rồi từ đây…
Khi người nam đóng phim, thì gọi:
Tài Tử Màn Ảnh.
Còn nử đóng phim………. thì gọi:
Minh Tinh Màn Bạc
Thế mà…về-sau, hỏng hiểu sao
lại…ghép Đờn Ca với Tài Tử (đờn ông)
Còn Minh Tinh Màn Bạc (đờn bà)…đi
đâu mất tiêu, hỏng thấy tên…<>?!<<<?
….>>>…Đờn Ca Tài Tử đã “nhiểm” vô
máu những ai có máu…văn gừng!
Hể có dịp là những “tay văn nghệ văn
gừng” liền “tụ tập” để đờn và
ca…giúp vui.
Bà con đờn ca ở bất cứ chổ nào, như
trong đám cưới, thôi nôi, đám giổ và
thậm chí, đám ma…cũng chơi nhạc đờn
ca vọng cổ luôn…
Đó mới thật là sum xuê huê lá cành,
sống dai, mà không cần ai công nhận
cho riêng nó.
Đờn Ca không cần “nhạc cụ”…lôi thôi
như tân nhạc…trống kèn phèn la tá
lả.
Nếu chơi-vọng-cổ, thì chỉ cần “xách
cây ghi ta phiếm lõm”…tới nhà thằng
nào, là xong ngay, là có-chiện
liền=>>>là hát hò tá lả hùng binh!
Đã là “dân chơi xứ (h)quế”=>>>thì
khi chơi vọng cổ…
Nếu đờn, thì “thầy đờn” phải thuộc
Bài Bản, còn người-ca là Đào-Kép
(hỏng gọi ca sỉ) cũng thuộc bài bản
để ca, ca phải đúng nhịp song lang,
nếu ca trật-nhịp, thì…luyện tiếp,
hỏng lo…gì nhiều, hỏng sợ mắc cở gì
ráo!
Những Bài Bản nầy, hỏng biết sao kỳ,
khi nghe Ca…=>>>…
Ca mà như Nói, nhưng nói, mà nói
theo nhịp, theo đờn…y như Ca.
Người Đờn được bà con gọi
“tưng-trượng” là thầy đờn (cho ổng
khoái) phải ghìm cứng cái Song
Lang…ở bàn cẳng, để “nhịpàgiử-nhịp”
cho trúng, để anh chàng hoặc cô nàng
“ca sởi a-ma-tưa” nghe mình ca hết
câu mà “đúng nhịp” thì “ảnh và chỉ”
khoái tỉ cách gì.
Thí dụ: Bài (Bản) Sơn Đông Hướng Mả,
ca (mà như nói) như vầy:
(hỏng)…Biết
con nhỏ.
Nó
đau làm sao.
Mà
con mắt, nó đỏ au…(còn thiếu mấy câu
nửa)
Ca-sởi a-ma-tưa ca hết bài nầy, mà
đờn, song lang và mình, đều dứt
nghe…cái rụp, rồi nghe tiếng vổ
tay…lẹt đẹt của mấy mạng ngồi nghe,
thì cũng đáng giá hát hò lắm lắm!
Bài Sơn Đồng Hướng Mả bên trên, khi
“ca lên”…
…Thì biết đây là “ca bài bản” chớ
hỏng phải “nói”, lại càng hỏng phải
Bản Vọng Cổ.
Ca Bài Bản, nó hây…là hây ở cái chổ
“ca mà như nói” đó, đó…
Ai…mới biết ca, thì nghe chơi chơi
cho biết, nghe rồi tiếp, thì…khoái
bà cố!!!
Khi mà “muốn bắt chước giọng ai”,
thì cũng cứ “bắt chước” được luôn,
ngộ vậy đó.
oOo
Tới đây xin phép nói đại khái về Đờn
Ca Sài Gòn…hồi đó.
Hồi đó, Saigon năm xưa…cở trước, rồi
về sau >>> thập niên 1960…
Lúc nầy Saigon ì xèo…đèn xanh đèn
đỏ, phố xá sáng trưng đèn màu…
Lúc ấy, có nhiều Đoàn Cải Lương:
Thanh Minh Thanh Nga, Hương Mùa
Thu…khi đêm xuống, trước Rạp Cải
Lương Quốc Thanh…đèn màu sáng rực đủ
màu.
Đoàn Cải Lương đương nhiên Hát Tuồng
Cải Lương trong những rạp, dành
riêng cho cải lương như rạp Hưng
Đạo, rạp Quốc Thanh…vv…
Ngoài ra, còn có Phòng Trà Ca Nhạc,
ca Nhạc Vủ Trường, Nhạc Sống, Nhạc
Băng,
Nhạc Dỉa (hỏng nói đỉa) là
xài những bài ca Tân
Nhạc…đôrémifasonlasi…
Thời đó, “học trò” Trung Học, học Đệ
Thất (lớp 6) đã có dạy môn Nhạc, mỗi
tuần học 1 giờ. Nhạc cũng có thi
trong kỳ thi Lục Cá Nguyệt đường
hoàng…
Tụi Đệ Thất, học nhạc (tân nhạc)
được 1 tháng, nghĩa là mới học…có 4
giờ nhạc.
Thế mà có thằng (nó nghĩ) có máu văn
nghệ…nổi cộm đầy mình(?)
Vội vàng xin tiền ba má mua cho cây
Tây Ban Cầm ở đường Hồ Văn Ngà, nằm
kế rạp Mỹ Châu, hay tiệm đờn (quên
tên) trên đường Lê Văn Duyệt, còn
khắp Saigon thì còn nhiều tiệm bán
đờn nửa…lâu quá, quên ráo rồi…
Mấy thằng âm binh mới học Đệ Thất,
mà mê đờn (tân nhạc) còn hơn “mê
đào, mê điếc” (?!) Tụi nó mua bản
nhạc giá 5 đồng, mà ông Nhạc Sỉ tự
xuất bản, bày bán ở Sạp Báo hay ở
Nhà Sách trên đường phố Saigon, để
tự tập đờn, còn những thằng…làm
biếng, nó nghe nhạc ở radio…cho
thuộc lòng bài nào nó khoái, sau đó,
khi học đờn, nó lựa bản nhạc nầy,
nếu trong khuôn nhạc “khóa sol”
không có dấu “thăng” hay “giáng”
(lên xuống ½ ton) như vậy âm thanh
nốt nhạc mới đúng “tông” trong bản
nhạc, để dể Học Đờn.
Nó dán chử của nốt nhạc vô cần đờn,
nó chịu khó, ngồi…khòm lưng, bấm
phím muốn phồng đầu ngón tay,
bấm…chừng 1 buổi, là thuộc lòng 1
bản, nó gọi là “bản-tủ”…
Tới giờ nhạc trong trường, nó mượn
cây đờn Ghita của ông Thầy, nó đờn
ro ro!!!
Úi chà…tụi xóm nhà lá trong lớp,
thấy ngón đờn (tủ) liền phục nó sát
đất…híhí!
Còn Má nó thì chê rậm rề:
-
Mầy cứ đờn lưng tưng miết,
tao nghe, tao muốn phát khùng, thôi
dẹp…!!!
-
Vậy mà bạn bè con, nó “nể” đó
Má!!!
-
Bạn mầy khùng hết rồi…
-
Hehehe…
Còn với Thầy dạy đờn, thì ông Thầy
khoái chí tử, bởi rằng, có thằng học
trò mê tân nhạc.
Ông Thầy dạy đờn đó là Nhạc Sỉ Phó
Quốc Thăng, dạy đờn Trường Hồ Ngọc
Cẩn.
Thế là, mấy thằng âm binh trong lớp
khoái tỉ, áp nhau xin tiền mua đờn
ghita thùng!
Nếu hỏi kỷ, thì mới biết trong lớp,
cứ 10 thằng, thì có…1 thằng rưởi, có
cây đờn thùng treo tòn ten ở nhà,
còn “nửa thằng kia” là đi…đờn ké để
trả nợ ông Thầy…hìhì.
Mấy thằng mê văn nghệ nầy, nó ở xóm
nào, là nó…lây cái bịnh đờn tân nhạc
trong xóm đó, cũng thế là, trong
xóm, sáng chiều tối, có tiếng đờn
“lưng-tưng” rải đều đây đó.
Đồng thời lúc đó, cải lương đang
thịnh hành và lại có thi để Tuyển
Lựa Ca Sỉ (tân nhạc) ở rạp Quốc
Thanh và có “trực tiếp truyền thanh”
để bà con “nghe radio tại gia”…
Bởi vậy, thằng nào mê văn nghệ…mà
còn có tánh thí mạng cùi, liền đi
ghi danh để lên sân khấu ca, để…nhát
bạn bè, ngoài ra, ý chánh…là ca để
lấy le với mấy con nghệ(?!)
Tụi nó (cái tụi trời thần đất lở)
luyện ca thấy…mồ tổ cả tuần, vậy mà
Ban Giáp Khảo chấm thi, thì nở lòng
nào…keo kiệt, chỉ cho điểm 11,75…để
an ủi, còn 12 điểm mới đậu, nên tụi
nó…rớt nghe cái bịt=>>>…mà hỏng tởn…
Tụi nó hỏng chịu thua, ghi danh ca
tiếp…lại được 11,75…>>>…lại rớt
nửa…cho nên tụi nó bất thành ca sỉ
luôn…híhí…rồi nghĩ bụng…an ủi=>>>tại
cái số nó vậy đó mà…
Chiều thứ bảy Đài Phát Thanh Sài Gòn
còn có “trực tiếp truyền thanh cải
lương” từ rạp vô trong cái radio ở
nhà nửa, thì có nhà, do ba má “mê”
cải lương, nên cho con đi học đờn ở
ông thầy đờn Cổ Nhạc có tiếng, để
thằng con đờn 6 câu nghe cho sướng
lổ tai, cũng từ đó, mấy ông thầy dạy
nhạc, mới mở những “lò”…lai rai khắp
Saigon, Chợ Lớn…
Như vậy…>>>…
Trong xóm, thằng biết đờn Tân Nhạc
dạy thằng biết đờn Vọng Cổ và ngược
lại, rồi tụi nó nó cũng dạy nhau, ca
sao cho đúng nhịp nửa, thế…mới là ác
chiến mê thu!
Chớ trước đó, ông bà xưa cho rằng
“cái ngử” Xướng Ca Vô Loại là “hỏng
nên thân”, nên không cho con trai,
nhứt là con gái học đờn hay ca, vì
sợ con hư!!!
Rồi thì thấy trong xóm, mấy ổng đờn
cho tụi nó ca ngọt quá, bà con
khen…nức nở luôn, mà có thấy “vô
loại” hư hỏng con khỉ gì đâu cho
cam…
Vậy là có gia đình, còn mướn thầy
đờn về nhà dạy cho con cháu biết
đờn, biết ca…
Trong khi đó, những đoàn Cải Lương
diển tuồng, khán giả mua vé vô coi
chật rạp,vì vậy tiếng “xướng ca vô
loại” từ từ…nhạt phai…>>>…để thành
“đờn ca xướng hát”…
Vì ông bà cha mẹ hỏng còn la rầy…cho
nên…
Cho nên…con nít láo-háo (đệ)
Thất-Lục thằng nào…mê đờn=>>>đều mê
ca…
Để rồi…về già, hể có tiếng nhạc
tiếng trống là mấy “thằng già” thót
lên sân khấu ca tá lả hùng binh, mà
người…lơ tơ mơ, ”hỏng hiểu” sao mà
“mấy ông già”…ai cũng biết ca trúng
nhịp hết ráo vậy cà???(được khen đó
nha mấy ông…hí hí)
Tới đây “coi như” trả lời đại khái
câu hỏi của mấy người bạn trẻ hỏi…
-
…sao mấy lảo già “biết ca”
nhiều bài quá cở…
Đặt biệt =>>>…nói thêm:
Ca Vọng Cổ nghe “sướng lổ tai” là
phải ca Giọng Nam.
Nếu vọng cổ mà ca Giọng Bắc, Giọng
Trung…nghe lảng ồ, mắc cười thấy mồ
tổ.
Vọng Cổ thoát thai từ Bạc Liêu, mà
Bạc Liêu nói…hỏng được chử eo-rờ(r).
Thí dụ: Giá Rai (ai cũng) nói là Giá
Gai, thế mà…
Trong bài vọng cổ, khi Sư Tổ đặt lời
ca bản vọng cổ gốc: Dạ Cổ Hoài Lan:
“…từ là từ phu tướng…” thì giọng ca
trong bài đó, biến G=>thành R, ngộ
vậy đó.
Chơi Vọng Cổ mà hỏng có cái Song
Lang…cũng được, nhưng có Song Lang
thì tốt hơn.
Riêng cái Song Lang cũng có chuyện,
để…ba đía tiếp, chớ chưa chịu
ngừng...nói dóc.
Song Lang đi chung với những Bài Bản
và Sáu Câu Vọng Cổ, thì ai cũng
biết.
Bởi khán giả khi nghe…cái chóc, là
biết song lang ra hiệu…để đào kép vô
giọng ca.
Tiếng kêu “chóc chóc” phát ra từ cái
Song Lang…cũng ly kỳ, nếu rị mọ tìm
hiểu:
Đã nghe nói, lâu quá, giờ…quên một
mớ rồi, như sau:
Là có ông tây ông tà gì đó, khi nghe
“tiếng” Song Lang làm bằng cây mà
“nổ dòn” còn “kêu vang trong vắt”
nên ông tây khoái quá cở, nhưng ổng
thắc mắc, là do đâu và tại sao, mười
cái song lang đều cùng phát ra tiếng
kêu y như một, ông tây tò mò…coi
thử, thì thấy…ruột bọng (do khoét
lổ) của Song Lang, mỗi cái đều khoét
khác nhau…
Ổng âm thầm tó một mớ đem về tây
để…coi thử, tức là nghiên cứu âm
thanh.
Ổng đem Song Lang vô phòng thí
nghiệm, dùng máy móc tinh-xảo để đo
“thang âm” từng cái Song Lang một,
để coi nó có kêu y nhau hong, chớ lổ
tai người phàm nghe…cứ từa tựa, mà
khoa học thì cần chính xác 100%.
Đo xong “một mớ” Song Lang, ổng hết
hồn…mặt xanh lè (?!) vì cây kim của
máy đo, đều chỉ cùng một thang âm,
mà ổng…cũng ngọng luôn, hỏng biết
tại sao?
Sau đó, ông tây ra công, tìm những
“tay tổ” làm ra cái Song Lang, ổng
hỏi thiệt:
-
Ông làm sao mà cái Song Lang
nào cũng kêu cùng một tiếng?
-
Hỏi chi vậy ông?
-
Cho ông hay, tui đem Song
Lang, tui gỏ vô máy, để máy-đo, máy
chỉ nó kêu giống nhau, vậy ông có bí
quyết nào…xì cho tui biết coi, được
hong, cha nội?
-
Vầy nè ông cố, khi làm song
lang, tui cứ…khoét lổ, rồi gỏ thử,
rồi khoét thêm…
-
Nói đi…
-
Tới khi gỏ, tui nghe “sướng
lổ tai” thì ưng ý, vậy thôi.
-
Ối chời chời…
-
Ông hỏng tin lời tui?
-
Tin mà, tui tin mà…
Đó thấy chưa, tây tà còn hết hồn về
cái Song Lang của vọng cổ, đó nhen!
Nói…thêm nửa nè.
Khi ca Vọng Cổ hay Bài Bản, thì
đào-kép chỉ Đơn Ca=>>>không bao giờ
dám Song Ca hay Tam Ca hay Ca Bè như
bên Tân Nhạc.
Khi ca Vọng Cổ, người ca, có thể ca
với 1 cây đờn như: Ghita phím lỏm
hay Cò, Xến, Gáo, Tranh…hay ca với
tất cả những cây đờn “cùng đờn” một
lượt và nếu không ai ca, mà đờn
nhiều đờn, cùng đờn một lượt, thì
gọi là Hòa Đờn hay Hòa Tấu.
Tuyệt chiêu là những tay đờn hay ca
vọng cổ=>>>chỉ uống, chớ hỏng nhậu
rượu đế!!!
Tại sao “uống” mà “hỏng nhậu”…là
vầy:
Khi đương ca vọng cổ, người nghe là
khán giả, nếu nghe “hây” thì…hứng
chí, lảo ta cầm ly đế tới tặng
“ca-sỉ” hay mấy ông thầy đờn đang
lim dim, để tâm vô tiếng nhạc..
Khi ấy, khi nhạc sỉ-ca sỉ, đương ca,
chỉ còn nước, cầm ly “uống đại”, để
ca tiếp hay đờn tiếp=>>>…như vậy,
thì “uống” chớ “nhậu” con cóc khô gì
chớ?
Cái nửa, là ca Vọng Cổ, không cần
leo lên sân khấu để ca…
Mấy ổng (kép) hay mấy chỉ (đào) ngồi
chèm bẹp dưới chiếu vẩn ca ngon lành
được.
Hay muốn cho xôm, thì đứng lên…múa
tay, để “ca-ra-bộ”.
Riêng mấy ông Thầy Đờn (hồi xưa kêu
vậy) thì ngồi trên ghế đẩu, còn nếu
ngồi ở dưới đất để đờn thì cũng
“hỏng có chi”, mấy ổng nói vậy.
Còn Thợ Đờn là mấy thằng…mắc dịch
bạn bè, chơi trong ban nhạc (tân
nhạc) anh em gọi tụi nó là “thợ
đờn”, như thợ-đờn Hồ Ngọc Vinh bên
SĐ Dù-Trại Hoàng Hoa Thám.
Ca Vọng Cổ…là ráng nhóng cổ, để ca
cho trúng âm của giây đờn ghita phím
lỏm, khi hỏng có micro, ráng…cổ,
cũng ca được…
Lúc ấy, cái lúc chưa có micro, thì
hai tay của đào hay kép…ở không, nó
trở nên “thừa thải”, để tay chưng
khỏi bị…đơ, thì chưng đi, tay…quơ
quơ, sao cho ăn ý với lời ca, nghĩa
là như vừa ca, vừa…diển tuồng, thì
“coi như” bá chấy!
Nói tới đây, xin nói nhây thêm, để
thấy cái “hết kỵ” của Đờn Ca Vọng
Cổ.
Lâu lắm rồi, đài BBC có nói đại
khái:
Trên thế gian, nước nào chơi Kèn Lá
thì nước đó bị người ta liệt
vào(dân)Châu Á(?!)
Dân Thổ Nhỉ Kỳ, chơi Kèn Lá, nên mặc
dù đất Thổ có dính với Châu Âu,
nhưng vì dân Thổ chơi Kèn Lá, nên
nước Thổ phải nằm trong Châu Á!
Kèn Lá là kèn thổi é é trong Đám Ma,
còn gọi là Kèn Đám Ma. Đám Ma mà
hỏng thổi Kèn Lá…thì nghe lạnh tanh,
lạnh ngắt…kỳ cục vô cùng!!!
Trong Đờn Ca Vọng Cổ, hỏng ai dám
Thổi Kèn Lá trong Sáu Câu Vọng Cổ.
Hay cho thổi Kèn Lá để hòa-đờn, với
đờn ghita, cò, kìm, gáo, độc huyền,
tranh…
Tóm lại, Vọng Cổ chỉ có Hòa-Đờn,
Hòa-Tấu chớ hỏng có Hòa-Kèn.
Chớ…thử tưởng tượng coi:
Ca 6 câu vọng cổ, mà kèn lá đám ma
thổi é é…theo sát nút với ca sỉ đang
rống cổ, như thổi sáo ngâm thơ,
thì…mụ nội người nghe, cũng chạy mất
dép…
Đặt Biệt, trước năm bảy lăm…
Ở Saigon năm xưa, có anh Thanh Kim,
chuyên đờn Sáu Câu Vọng Cổ bằng cây
đờn Hạ Uy Di hay còn gọi là Hạ Uy
Cầm, tiếng “vuốt đờn” của Thanh Kim
khi Ca Sỉ vừa vô vọng cổ, nghe cái…ỉỉỉỉ…từ
cao xuống tháp, nghe…rất chi là
“nhứt nhối” lổ tai.
“Nói hỏng phải nói”…Hồi đó, ngoài
Thanh Kim ra, hỏng ai “dám” chơi Hạ
Uy Di để đờn sáu câu Vọng Cổ để đọ
tài! Thanh Kim đã ra đi, nhưng không
thấy ai “nối dỏi”…
Bây giờ, hỏng nghe đờn hạ uy di cho
6 câu vọng cổ nửa, uổng quá.
Báo chí thời đó, thấy Thanh Kim chơi
(vuốt) cây Hạ Uy Di…như giông như
bão, từ Cổ Nhạc qua Tân Nhạc, nên
tôn Thanh Kim là Đệ Nhứt Hạ Uy Cầm.
Ca Vọng Cổ ở xóm, ở làng…không cần
đèn điện sáng trưng, đèn dầu lu-lu
tỏ-tỏ vẩn ca ngọt như thường, nhưng
theo đó “thì phải” có rượu đế kèm
theo, thì quả là hết ý!!!
Mấy ông thợ đờn hay mấy ông (kép già)
ca cổ nhạc, nếu…dòm kỷ, thì thấy,
mấy ổng có cái bụng thon, để “giử eo”
còn thân thì ốm nhách, nhưng nhậu,
thì…ve sầu(?!)
Còn mấy cô đào thì...có da, có thịt
hơn mấy chàng kép chút xí, mấy cô và
bà đào nầy, nếu chịu nhậu, thì nhậu…ve
kiu, tàn cuộc, mấy bả…vắt lổ tai mấy
ổng hết ráo.
Trong xóm trong làng, hể “có đám”=>>>bất
kể đám gì…như:
Đám cưới, đám giổ, đám thôi nôi đầy
tháng tân gia, thậm chí…đám ma cũng
có đờn ca luôn, nếu gia chủ nhiểm
máu văn nghệ-văn gừng…Hê lên một
tiếng là có ngay.
Đặt biệt Đờn-Ca chỉ hát vào chiều
tối và hát tới sáng…để về sớm.
Do đờn ca tùm lum khắp làng, khắp
ngỏ và ca đều trời bền bền như vậy,
cho nên…
Hội bảo tồn dân ca thế giới, biết…đặng,
nên…hội, cầm-lòng-hỏng-đặng, liền
gấp gấp cho đờn ca cổ nhạc vô…thế
giới sử, để bảo-tồn vỉnh viển thiên
thu.
Do đó và cứ thế…đờn ca vọng cổ cứ
hát dài dài bền bền suốt năm
tháng!!!
Ở trường Hồ Ngọc Cẩn năm xưa, Thầy
dạy nhạc là Nhạc Sỉ Phó Quốc Thăng.
Thầy Thăng là tác giả những bài sau
đây:
Cung Đàn Lử Thứ
Dựng Một Mùa Hoa
Hoàng Hôn Bên
Sông
Vui Đời Lính…
…và còn nhiều
bài nửa, nhưng…về già, học trò xưa,
quên mất hết rồi!!!
Học Trò mà lại không nhớ hết những
bài nhạc sáng tác của Thầy
mình…=>>>…
Úi chà chà…quả là học trò tệ…
Tệ ơi là tệ…
NĂM
MỚI CHÚC QUÍ ĐỘC GIẢ ĐƯỢC NHIỀU TAM AN