Tù-Và là cái… ống thổi, khi thổi, nó biến…
hơi thổi thành tiếng kêu !
Có 2 loại:
1-
Loại người lớn thổi trong mùa cấy lúa .
2-
Loại cho con nít… chận (chăn) bò
thổi chơi, giải buồn…
Loại người lớn xài, làm bằng sừng trâu, có
lẽ Ông Bà xưa thổi để báo động có giặc cướp
hay kêu dân làng
hội họp (như Hội Nghị Diên Hồng?) hay thổi
để báo cho bà con biết có hội hè đình đám…
gì đó…
Như vậy, “tay thổi“ phải cuốc bộ… tà tà cả
Tổng, để “thổi tù và”…(hàng tổng).
Trong khi lảo ta “ăn cơm nhà …=>>>o)))
>>>…”...lội bộ cả Tổng lận nhen…
Tổng lớn lắm đó.
Thí dụ : Tổng Bình Trị Thượng thì gồm có (trong
nó) là Gia Định Tỉnh, tới Gò Vấp huyện và An
Hội làng …
Trong Làng An Hội có cái xóm tên là Xóm
Thuốc, là Xóm trồng thuốc Gò (Gò Vấp)
Kể sơ “vài” cái Làng có “gốc AN“ trong cái
Tổng BTT…nghe cho phát ngợp chơi:
Làng An hội, An Phú Đông, An Nhơn, An Lộc (Thạnh
Lộc thôn) An Sương, An Lạc An Phú Tây (Bình
Chánh) An Khánh (Thủ Đức)..vv…Bởi vậy, Tổng
bự là vậy!!!
Có lẻ tay thổi tù và…suốt năm suốt tháng…chỉ
làm cái chuyện Thổi Tù Và (?!)…
Chứ lảo ta hỏng có quyền hành gì ráo, nên
hỏng ai ngán lảo và bà con coi chuyện thổi
tù và là … chuyện rồi bu (?!)…hay sao đó,
hỏng rành…(?!)
Cho nên, lảo ta…dể bị “khi dể“ và người xưa
chế ra câu “thổi tù và hàng tổng“…để “chọc
quê thằng chả” (?)…Hỏng biết, có phải vậy
hong, cũng…hỏng biết!!!
Ở đây…cứ viết cho vui, chớ bây giờ, ông cố
nào…bị coi là “thổi tù và hàng tổng“ là ý
nói làm …mọi không công, làm chuyện tầm phào,
bị chửi tới tấp, thảm lắm!
Hồi trước, nhà nào có nhiều ruộng, thì phải
cần “công cấy“ để cấy lúa nhà mình, thì tới
nhà ông Đầu Công để “đặt công cấy”(cần bao
nhiêu người cấy lúa).
Do đó “công cấy” phải tới nhà ông Đầu Công (như
ông thầu công) để được Ổng chỉ đi tới ruộng
ai, đi bao nhiêu người, cho đủ công cấy
trong ngày.
Ông Đầu Công rất rành những ai có bao nhiêu
ruộng trong xóm, do đó, để cấy “dây ruộng“ (cò
bay thẳng cánh) cho “xong trong ngày” là Ổng
biết rỏ số công…
Vì ngày mai mà cấy, đất cày cứng lại, cấy
lúa…đau tay!!!
Và, tụi nhỏ bị má…quýnh 1 roi, cũng vì câu “ví“,
do mấy cha lớn xúi dại, đó là câu :
-
Công Cấy lấy Công Cày…9 tháng 10
ngày, đẻ ra …thằng cha đầu công. (?!)
Có lẽ câu trên, để…tọt bẹ sườn ông Đầu Công
( Thầu Công nào đó)…mà tụi tui còn nhỏ…bị
ngu, bị xúi dại…cứ câu trên mà rống, nên bị
đòn…oan!!!
Tụi nó la rền trời, hét câu trên ỏm tỏi, lặp
đi lặp lại hoài, cho tới khi …bị ăn đòn mới
thôi ! Nhưng mà … hỏng tởn…cho nên…mới còn
nhớ tới bi giờ!!!
Công cấy, bao gồm : người cấy mướn ăn tiền
và người cấy “dần công”.
Sáng sớm còn sương, ông Đầu Công thổi tù -
và tại nhà ổng, để tụ công, như vầy :
-
Tù tù …tù lá lù , tù tù …lá lù ,
lá lù …(nghe kỷ nhịp tù – và, âm ù nhiều là
Đi)
Còn trưa hay chiều, tới giờ nghỉ cấy, thổi
như sau :
-
Tù tù … lá lá lù , lá lá lù , lá
lá lù , lá lá lù … lá lù (âm á nhiều là Về).
Buổi sáng hay đầu giờ chiều, nghe tiếng tù
và kêu “tụ - công” như trên là công cấy hớt
hải chạy lẹ tới nhà Đầu Công ngay, tới trể
bị chửi như chó, có khi bị đuổi về, ông Đầu
Công quyền hành bao la…như trọng tài đá banh…nói
đuổi là đuổi nhen…
Rồi giờ nói tới chuyện thổi tù - và của con
nít…hồi xưa…
Hồi xưa, con nít là…tui đây nè, cắt lá dứa
gai để “quấn“ tù và thổi chơi (lá dứa nầy
mấy bà bán bắp nấu hồi đó, dùng thay cái
muỗng, để… xúc bắp nấu nhừ, rải đường cát
bên trên, gói trong lá chuối hột, mà má đi
chợ mua về cho ăn), loại dứa gai nầy, khi
trổ bông, bông bự giống trái thơm trổ ra
trên họng cây dứa, màu trắng…
Lá dứa gai dài hơn 1 thước, có gai ở 2 mép
lá và trên sóng lá, hàng gai 2 mép quay
xuống và hàng gai ở sóng quay ngược lên, bởi
vậy thằng nào bị “lá dứa móc vô lưng“ là
đứng im re, chờ thằng khác tới gở gai, nhúc
chích là rách da…
Do đó…(tui…đang quởn, nên kể dài dòng chuyện
xưa nghe chơi)…do đó, đầu mưa đi ăn trăm, mê
trái trăm chín đem có chùm ngoài ngọn cây,
bò ra ngoài xa, bị cây tét nhánh, rớt xuống
đám dứa gai bên dưới là coi như…bà hú, phải
chạy về lấy cái thang…để cứu thằng “bạn hiền”
bị mắc nạn xuống, thằng nầy bị gai quàu mình
mẩy te tua, bấy nhầy, ậy ậy, ngày mai nó
hỏng tởn, leo cây trăm ăn tiếp! Nó nói ngon
lành:
-
Nhằm nhò gì bây ơi, tao ăn trăm
tiếp vài bửa là thịt…kéo da non, nó lành…
-
Ê …hỏng tởn hả con???
-
Xời…tao té…vậy hoài mà…
Tụi con nít học trò, thường theo mấy thằng
chận bò (chận dấu nặng)…mướn kinh niên chơi,
vì tụi chận bò lâu năm nầy tự xưng là “Thần
Đồng“ và chỉ có Thần Đồng mới…gan, dám kéo
bè “tống quái“ trôi sông vô bờ, để ăn đồ
cúng trên bè: Gồm đầu heo luộc, cá lóc nướng
trui, xôi chè, thịt quay bánh hỏi…mà nó nói
là:
-
Tao là Thần đồng nè bây, tao “ăn
bè”…tao hỏng sợ quỉ ma gì ráo nha…
-
Má tao hỏng cho ăn…
-
Ba tao la…
-
Tụi bây cứ ăn, có gì…tao lo, tao
là Thần Đồng, tao biểu ăn…cứ ăn!
Mấy thằng chận bò nầy, nhà tụi nó nghèo, anh
em đông, má ba phải cho đi ở mướn …Nó chận
bò cho ông chủ nhiều năm, tới tuổi lớn 15,
17 gì đó “tự nhiên” nó bỏ…đi mất, hỏng ai
biết nó đi đâu…
Ông chủ phải mướn thằng khác chận bò tiếp,
rồi thằng nầy, sau đó, cũng biệt tăm…
Mấy thằng thần đồng nầy rành trò chơi dân
gian : Đánh chỏng, u bắt mọi, oánh quạ…
Tụi
tui khoái nhứt là chơi tù và : Chặt “tàu dứa”
dọc bờ sông Chợ Cầu, róc gai, chẻ 2, thành 2
lá, để quấn tù và, tụi nó cho ngón tay trỏ
vô đầu lá dứa để làm cho tròn miệng tù và,
sau đó, nó quấn từ từ lá dứa để tù và dài ra
và lớn dần lên, nếu quấn 2 lá (một tàu lá
dứa chẻ thành 2 lá) là tù và bự vừa vừa, còn
quấn 3 lá là tù và lớn, càng lớn nó càng kêu
“ấm tiếng“ vang vọng rất xa…
Quấn xong, nắn cái tù và cho cong cong như
sừng trâu, nhưng thật ra, làm cong như vậy,
để tù và nằm “chết thế“ hỏng bị gãy ngang…
Bảy tám thằng quấn xong, ngồi chèm bẹp trên
đường bờ ruộng, kê miệng vô tù và, miếm môi
“nắn“ cho hai mép môi lọt kín vô cái vòng
tròn cở ngón tay của đầu tù và gồng bụng,
thổi nhẹ, tức thì tù và kêu…tù ù ù ù…liền hà,
dể…ăn lắm, còn muốn lấy cái âm “lá“ thì gồng
miệng, miếm môi, đẩy hơi mạnh hơn một xí vô
cái vòng tròn là nó kêu “lá“ ngay!
Tù và thường kêu…tù tù ..lá…còn âm “lù“ là
nó nằm giửa 2 tiếng “tù“ và “lá“, muốn thổi
âm “lá” cho thiện nghệ, phải tập rát môi…mới
kiếm được tiếng “lá“ nầy…
Bi giờ mới thấy…thổi tù và cũng hơi… khó ăn!!!
Từ trên xuống tới đây =>>>>…là tui viết lại
lời anh em 4/71 nói … dóc với tui và những
thằng khác, đó nhe…
Tui ngồi tui nghe, nhưng cũng nói dóc … phụ,
bởi tui mê, hỏng ngờ trong Anlộc thôn có
nhiều thằng biết “chuyện đồng quê” xứ mình
nhiều quá, nghe tụi nó nói có vẻ…quá rành,
chắc tụi nó, hồi xưa cũng tham gia những trò
chơi “dân gian” đây mà!
Lúc nầy anh em ngồi nghe rất đông, tui tiếp
tục…nghe cho hết, câu chuyện tiếp tục:
-
Cũng chuyện thổi tù – và nầy, mà
tao bị ông Sáu Tần, gần nhà tao, rượt mấy
thằng tao chạy … tét ghèn !
-
Sao chớ ?
-
“Cái phép” thổi tù – và là vào mùa
mưa, tù - và chỉ xài trong mùa mưa, tháng 5
tháng 6 âm lịch khi cấy lúa, cấy xong, con
nít hết .. thổi tù - và tiếp theo chơi bắn
đạn “ăn đạn“, hết “mùa bắn đạn” sang mùa
“chọi tạt“ bao thuốc, hết tạt, chơi sang
bông vụ “hầm“ rồi thì là…tới Tết, đốt pháo…đã
tay!
Anh em im lặng cho thằng nầy kể ngon trớn:
-
Hồi học Tiểu học, khi nghỉ hè, tao
thường theo mấy tụi Thần Đồng chơi, rồi biết
quấn tù và lá dứa, tụi tao…ghét ông Sáu Tần,
hỏng hiểu tại sao, con nít thằng nào cũng
ghét vợ chồng ổng, ghét cả bầy, ghét…hùa mà
bây…
-
Hùa…như chó hùa…vậy hén…
-
He he he …
-
Nhà ổng trồng thuốc Gò (thuốc Gò
Vấp, thuốc Cái, thuốc Bánh, đều là một thứ)
…Cái xóm trồng thuốc lá tiên khởi, là “gốc
- của - thuốc - Gò“ là chổ, hiện còn nhà thờ
vẫn mang tên…rất dể thương “Nhà Thờ Xóm
Thuốc“
(Từ Ngã Năm chuồng chó, đi lên TTHL
Quang Trung…là gặp Nhà Thờ nầy)
-
Nhà Thờ Xóm Thuốc hả, tên…Việt Nam
rặc nhen!
-
Ờ …Nhà thờ Xóm Thuốc nầy nằm ngay
rúng của xứ thuốc Gò, Nhà Thờ nầy là một Kỷ
Vật rất đáng trân trọng vì gìn giử một địa
danh, của một sản phẩm nổi tiếng của xứ Gò
Vấp trên khắp Nam Kỳ Lục Tỉnh xa xưa…
-
Ờ ờ…
-
Ngày nay, thuốc Gò Vấp gần như đi
vào dỉ vảng…
-
Hoan hô Quí Ông Cha Xứ nhà thờ Xóm
Thuốc!!! Vì đã cố tình “định – vị” cho làng
nghề cổ, nơi đó từng có một loại “Đặt – Sản”
của quê hương Miền Nam đất Việt : Đó là
Thuốc Gò…quấn giấy quyến!
-
… ?...Có lý lắm …
-
Nói dài dòng, bây giờ tao nói vô :
Khi ông Sáu Tần tới ngày “xắt thuốc“ (gọi là
Xắt thuốc Cái) vào cuối tháng 3 âm lịch,
trời nắng chói chang, có nắng cho thuốc mau
khô, để hút ngon đậm đà, không ai mong trời
mưa khi phơi thuốc…
-
Rồi sao…
-
Vậy mà, a-lê-hấp, mấy thằng tao…vì
hùa nhau ghét ổng, nên hè nhau quấn tù và
thổi khơi khơi, gọi là “trù mưa“…
-
He he he …trù chi vậy mậy???
-
Để thuốc phơi…bị “mắc mưa“ chơi…
-
He he he…
-
… ý cha cha…con nít, bậy bạ thiệt
tình…
-
Con nít mầy ơi, xóm tụi tao cũng
vậy, giờ nghĩ lại…rầu quá !
-
Hồi xưa – nó nói tiếp – người ta
“thổi tù và hàng tổng“ là để thông tin
chuyện gì đó, tới ông Đầu Công thổi tù và
kêu công cấy đi cấy, còn tụi tao thổi tù
và…trù mưa, bị ông Sáu rượt (ổng chạy hỏng
lại), nên Ổng tới nhà từng thằng “máng vốn“
và…he he he…mỗi thằng đều bị má oánh, đau
điếng cái mông…
-
He he he…phá như quỉ vậy hả mậy ?
-
Mầy kể chuyện quá khứ nghe xôm,
nhưng giờ đâu còn tù và nửa, buồn quá ..
-
Còn nhe, còn nhe…
-
Hả ??? Còn tù và
hả…=>>$%$%####<<<=…ở đâu nè…
-
Tính nói dóc…hả con…!!!
-
Tù và ở đâu, nói coi…
-
Tại đây, tại Trường Bộ Binh nhe …
-
Trời !!! Xạo quá nha…
-
Nó Còn…sao tao hỏng nghe thổi
???!!!
-
Nó…vưỡn thổi…hà rầm mỗi ngày đó
nhen…
-
Ai thổi ???
-
Thằng Nguyễn Viết Thuần…
-
Hehehe… Cái thằng mắc dịch, đi bày
– hãy, tay quơ quơ, chớ gì?
-
Nó thổi tu – huýt cho mình đi đúng
nhịp mà?!
-
Nhưng mà…tao nói, đó là cái Tù Và
chánh cống bà lang trọc!
-
Sao là tù và ?
-
Nó ăn cơm nhà, rồi đi …thổi tu
huýt, tụi tao đi trong hàng, chủi nó…như chó!
-
He he he …Nó thổi đề - pa sai chớ
gì?
-
Đúng …he he he…
-
Bớ thằng Thuần, mắc dịch mầy…mầy
có ở đây hong?
-
Trình diện Huynh Trưởng coi!!!
-
Có có…Có tao đây…Có Thuần tay -
quơ quơ…đây…
-
Tại sao mầy thổi đề - pa sai ? Hả
…
-
Tại vì rằng thì là… tao mới “nhậm“
chức ĐĐT…mờ…
-
Mầy “thổi“ mà bị chửi rân trời, đó
là mầy “thổi tù và hàng tổng“ đó con!
-
He he he …
-
Lảo bà tụi bây…
-
Tổ bà mầy Thuần tay quơ…
-
Tụi bây chửi quá, tao hỏng làm,
tao “xin” từ chức!
-
Ngon he…Ai cho mầy từ chức hả…
-
Tao đá dập mỏ mầy chớ xin với xỏ!!!
Làm tiếp mầy…
-
Anh em đồng ý cho thằng mắc dịch
Thuần “thổi tù và hàng tổng” hong???
-
Đồng ý, đồng ý…tuốt luốt…
-
Thằng nào hỏng làm…bà xẹt thằng đó!
-
Bớ Thuần…thổi tù và…cho quả nhân
nghe chơi…đi con…
-
He he he…
-
Ê ê …. Thuần…mầy đi đâu đó ???
-
Tao về tao Thổi Tù Và…nghe chơi nè…hehehe…
-
Chi vậy mậy…
-
….xời…Tập Họp chớ chi nè…khà khà….
-
Chết mẹ…tới giờ…
-
Vọt về gấp…
-
He he he….
Chàng Hiu
374
